DỊCH THƠ ĐƯỜNG VÀ NHỮNG BÀI HỌA - THY LỆ TRANG & BẠN HỮU

ĐÀN GẤM- Phương Hà

Phỏng dịch bài thơ Đường CẨM SẮC của Lý Thương Ẩn và các bài họa của thi hữu

Ngọc Ẩn Nhi Huyền, Võ sĩ Quý, Thy Lệ Trang Văn thanh, Hải Rừng, Thục Nguyên, Thục Lãng,Võ đình Cử

Nguyên tác-Phiên âm

CẨM SẮT

Cẩm sắt vô đoan ngũ thập huyền
Nhất huyền nhất trụ tứ hoa niên
Trang sinh hiểu mộng mê hồ điệp
Thục đế xuân tâm thác đỗ quyên
Thương hải nguyệt minh châu hữu lệ
Lam Điền nhật noãn ngọc sinh yên
Thử tình khả đãi thành truy ức 
Chỉ thị đương thời dĩ võng nhiên

 Lý Thương Ẩn (813 - 858)

Dịch Xuôi : Đàn Gấm

Cây đàn gấm không hiểu vì sao lại có 50 dây. Mỗi dây mỗi trụ ,tiếng đàn dìu dặt, khiến nhớ lại mối tình một thời tuổi hoa đã qua. Êm đềm như Trang sinh, một sáng nằm mộng thấy mình hóa bướm. Tha thiết như tiếng lòng Vọng đế, gửi qua tiếng hót của con chim quyên. Thanh thoát như lệ châu vỡ trên biển xanh, một đêm trăng sáng. Trầm ấm như sương ngọc bốc ở núi Lam Điền , một ngày nắng ấm. Tình này , ta vẫn đợi , vẫn chờ , suốt đời mang theo. Chỉ là bấy giờ ai kia nào đâu có hay . 

Chú Thích :

(1) Cẩm sắt = đàn gấm, là một loại đàn rất xưa ,có từ thời vua Phục Hy , khoảng 4000 năm trước Công Nguyên. Chuyện kể ,ban đầu, đàn có 75 dây nhưng vì tiếng đàn quá thê lương nên nhà vua ra lệnh rút xuống chỉ còn 50 dây (?). 
(2) Trang sinh tức Trang Tử. Một sáng , nằm mơ thấy mình hóa bướm , tỉnh dậy, mơ màng , lại ngỡ mình là bướm đang mơ thành người .
(3) Vọng đế , vua nước Thục ,tên là Đỗ Vũ , bị tiếm ngôi , sau khi chết , nhớ nước ,hóa thành con chim quốc, ngày đêm kêu quốc quốc. Thơ của Bà Huyện Thanh Quan có câu "Nhớ nước đau lòng con quốc quốc / Thương nhà mỏi miệng cái gia gia ". Chim quốc còn gọi là chim quyên, chim tử qui hay chim đỗ quyên .
(4) Thương hải nguyệt minh châu hữu lệ. Trong những đêm trăng sáng , ở ngoài biển xanh , bọt sóng biển tan trông như hạt lệ châu vỡ.
(5) Lam điền nhật noãn ngọc sinh yên . Vào những ngày nắng , ngọc bốc khói ở núi Lam điền. Núi Lam Điền , còn có tên là Ngọc Sơn , ở huyện Lam Điền , thuộc tỉnh Thiểm Tây ,nổi tiếng có nhiều ngọc quí. 
(6) Cụ Nguyễn Du ,trong Truyện Kiều , đã mượn ý 4 câu giữa trong nguyên tác để tả tiếng đàn của Thúy Kiều lúc tái hợp với Kim Trọng. "Phím đàn dìu dặt tay tiên/ khói trầm cao thấp tiếng huyền gần xa / Khúc đâu đầm ấm dương hòa / Ấy là hồ điệp hay là Trang sinh/ Khúc đâu êm ái xuân tình/ Ấy hồn Thục đế hay mình đỗ quyên/ Trong sao châu rỏ duyềnh quyên/ Ấm sao hạt ngọc Lam Điền mới đông ".

Phỏng dịch

ĐÀN GẤM

Đàn gấm ai làm sao lắm dây

Gợi bao lưu luyến thuở nồng say

Giọng quyên Thục Đế nôn nao gọi

Cánh bướm Trang Sinh chấp chới bay

Lấp lánh lệ trăng đêm biển lặng

Lung linh ngọc núi sáng sương phai

Trọn đời ôm mối tình tha thiết

Kẻ ở phương trời biết có hay?

 Phương Hà

Bài họa

 ĐỘC HUYỀN CẦM

Độc huyền, duy nhất –chẳng nhiều dây

Tiết tấu bổng trầm –thiên hạ say

Tống Ngọc chập chờn như bướm lượn

Tràng Khanh quấn quýt tựa ong bay

Non nam Thạch bích màu chưa nhạt

Biển bắc Châu ngà sắc chửa phai

Kim Trọng Thúy Kiều còn cách trỡ

“Thơ Cưu” ngao ngán (*) –có ai hay!.

 Ngọc Ẩn Nhi Huyền

(*)- Điển Tự có câu: Oang oang thơ Cưu

 Tại Hà chi Châu

 Yểu yểu Thục nữ

 Quân tử hảo cầu.

-….Chim Cưu ngao ngán Hà Châu một mình.

ĐA ÂM ĐA CẢM
Đàn khơi réo rắc bấy nhiêu dây
Vực dậy cuộc tình xưa đắm say
Âm vọng Thục Quyên đau nước gọi
Nhịp bồng Chu Điệp mộng hồn bay
Tiếng vang châu vỡ vầng trăng nhạt
Hồi lặng ngọc chìm giọt nắng phai
Cao vút tâm tư theo theo nỗi xót
Lắng trầm ly biệt biết chăng hay
Nha Trang,02.03.2014
Võ Sĩ Quý

TÌNH BUỒN 

 Cớ chi đàn gấm lại nhiều dây?

Tiếng oán, tiếng sầu lẫn đắm say

Trang Tử mắt mờ, thân mộng ảo

Thục Vương lời vọng, quốc hồn bay

Chập chùng biển thẳm dòng châu đẫm

Bàng bạc rừng hoang bóng núi phai

Cung cấm, ngàn đời chôn tuổi ngọc

Yêu nàng, ta khóc... có ai hay !!!

 Thy Lệ Trang

 Massachusets

CẦM SẮT

Cầm sắt dây tơ thật dịu huyền

Cung đàn dìu dặt tuổi hoa niên

Trang sinh mộng tưởng theo hồn bướm

Thục đế gửi lòng đến đổ quyên

Châu lệ lấp lánh đêm nguyệt chiếu

Ngọc sương đầm ấm nắng Lâm điền

 Tình này mong đợi theo năm tháng

Chẳng biết người nay, dạ nhớ quên

 Văn Thanh

KHÚC ĐÀN DÂY

Âm thanh tuyệt cú khúc đàn dây

Bổng vút trầm rơi thuở đắm say.

Lắng tỉnh Trang sinh mơ bướm lượn

Động khơi Thục đế nhớ quyên bay.

Âm vang lệ vỡ trăng sa thẳm

Tiếng dội Lam điền nắng bốc phai.

Tuổi ấy tình vương còn vẫn đợi

Ai kia có biết chuyện trời hay.

 Hải Rừng

 NGƯỜI XƯA

Cây Độc huyền cầm chỉ một dây

Trổi lên réo rắc thật mê say

Khi trầm khi bổng dường dòng chảy

Lúc nhặt lúc khoan tợ gió bay

Như oán như hờn hoa héo úa

Tựa than tựa trách sắc tàn phai

Nổi niềm ngày ấy còn vương vấn

Dẫu biết người xưa chắc chẳng hay ?

 Thục Nguyên

CUNG ĐÀN

Cầm sắt buông sầu mấy chục dây

Tuổi xuân sớm vướng mối tình say

Trang Sinh mộng điệp ru hồn dạo

Đỗ Vũ rời ngôi hóa "cuốc" bay

Hoa sóng lệ trào trăng sáng nhạt

Lam Điền ngọc úa sắc hồng phai

Bơ vơ vọng tưởng buồn hiu hắt

Biết gảy cùng ai khúc nhạc hay

 Thục Lãng

 ĐÀN GẤM

Đàn xưa ai tạo quá nhiều dây

Đan kết như tình lúc đắm say

Giấc mộng Trang Sinh mơ bướm lượn

Nỗi lòng Vua Thục gởi quyên bay

Trang soi Thương Hải châu huyền ảo

Khói tỏa Lam Điền ngọc nắng phai

Ký ức tình duyên đừng tuyệt vọng

Giờ đây ngoảnh lại bóng hình hay./.

 4-3-2014

 Võ đình Cử