Tình nghĩa vợ chồng

Khi gả về nhà anh, chị vừa tròn mười sáu, anh chỉ mới lên năm. Vì là con một nên anh được ông bà cha mẹ quý hơn vàng, chỉ tiếc anh quá nhiều bệnh tật. Ông nội nhờ buôn bán, gom góp dành dụm được ít tiền, còn bà nội tin Phật, một lòng thành kính. Một hôm bà đi chùa lễ Phật xin được một quẻ xăm giữa miếu nghi ngút khói hương, bảo phải cưới vợ lớn tuổi cho thằng cháu đích tôn thì nó mới qua được vận hạn. Tin lời Phật dạy, bà nội bàn tính với ông đưa lễ hậu, kháo tin quanh vùng tìm mối nhân duyên cho anh...

Cảnh nghèo 

Nhà chị năm miệng ăn, trông vào mấy sào ruộng bạc màu khô cằn sỏi đá, chỉ đủ bát cháo cho mùa đông. Cha chị đi làm xa may ra kiếm được đồng nào đỡ đần cho vợ con. Ông theo người lên núi đập đá, nhưng... tiền chưa kiếm được đã bị đá vỡ dập lưng, tiêu hết cả gia sản mà thương tích vẫn cứ trơ trơ. Ngày ngày ông nằm thở dài ngán ngẫm, muốn chết mà chẳng chết được. Mấy em trai còn bé dại, một mình chị mang nỗi khổ sở của gia đình, nỗi ai oán của mẹ, làm thời con gái của chị trĩu nặng một gánh tâm tư.
Bà mối cứ đến rỉ tai "Gả cô, nhà có tiền dưỡng bệnh cho cha, rồi còn đỡ đần giúp nhà bớt túng quẩn…" Mẹ chị khổ sở lắc đầu, không muốn gả bán con như thế, đứa con gái thơ dại yêu quý nhất của mình, nhưng chị van xin: "Mẹ, cho con đi, có tiền chữa bệnh cho cha!".
Tiếng pháo vu quy vang lên ngoài ngõ, bố chị nằm trên giường sửng sốt, không tin con gái phải đem đổi tuổi thanh xuân, chấp nhận lấy một người chả xứng để cứu gia đình này... Mẹ chị rưng rưng nước mắt, run run vuốt tóc con và cài chiếc trâm lên mái tóc cho con lần cuối... Chị mặc áo đỏ đi giày thêu mang khăn đỏ che đầu từ buông bước ra cúi lạy cha mẹ, nước mắt bật tràn ra.. Cuộc đời chị đã về tay một đứa bé lên năm...

Xót xa

May cho chị gặp bà mẹ chồng còn trẻ không phải là người khắt khe khó tính, bố chồng lại ở xa cũng chẳng cần chị tam khấu cửu bái, lạy chào dạ vâng, anh vâng lời mẹ gọi chị là chị gái. Hằng ngày ngoài việc giúp mẹ chồng chăm ruộng rau và làm xong việc nhà, thì hầu hạ anh, sắc thuốc, may áo cho chồng, giặt giũ cho chồng, ru chồng ngủ, nhiều khi anh ốm anh ho suốt đêm, nóng sốt, chị thức cả đêm chườm khăn hạ sốt, cho anh uống nước, uống thuốc.
Trong tim chị, chị coi anh như một đứa em trai. G ặp hàng xóm láng giềng, chị thường cúi đầu lặng lẽ không nói, vội vã đi nhanh. Nhờ chị đem sức mình chăm sóc mà anh lần lượt thoát khỏi mọi bệnh tật hiểm nghèo. Dần dà, những tình cảm anh dành cho chị vượt trội hơn tình cảm dành cho chính mẹ anh, dù sau những lúc bận rộn, hoặc khi đêm về anh đã ngủ say, chị thường khóc thầm cho thân phận, rồi thờ thẫn tự hỏi: "Đây là hôn nhân ư, chồng của mình đây ư?".
Đến tuổi đi học, chị may sắm cho anh và dắt tay anh đến lớp. Trước những cái nhìn soi bói của mấy đứa trẻ trong và ngoài thôn, chị cố nén nỗi đau, cúi gằm mặt xuống.
Một tối, anh nằm trong chăn nói:
"Chị ơi, em yêu chị!".
Chị là vợ. Vợ lại là chị. Chị nhìn gương mặt ngây thơ non nớt của anh, im lặng. Lần đầu tiên chị mỉm cười, một nụ cười đau khổ.

An ủi

Cha anh ở ngoài buôn bán nhiễm phải thói cờ bạc, chỉ vài canh bạc mà thua sạch bao gia sản đã khổ sở tích lũy bấy lâu nay. Sau khi bố mẹ chồng cãi vã ầm trời, bố chồng chị bỏ nhà ra đi, từ đó không ai gặp lại ông nữa, nghe đâu người ta thầm thì với nhau, ông bị lính bắt đi làm phu nơi góc bể chân trời nào đó. Lúc đó trên người mẹ chồng chị còn vài thứ trang sức, Mẹ cầm đi đổi lấy tiền. Mẹ và chị bàn nhau mua lấy vài sào đất. Không thể mượn người phụ làm được nữa rồi, mẹ chồng con dâu xắn ống quần lên lội ruộng, nhớ ngày còn ở nhà, chị đã từng giúp cha mẹ mình một tay đắc lực, khổ sở gì chị cũng đã trải qua. Chỉ khổ cho bà mẹ chồng xưa nay chưa từng phải chân lấm tay bùn.
Vốn giàu có, bỗng chốc bần cùng, đàn ông cột trụ thì đã bỏ đi biệt tích, bà mẹ chồng vừa đau vừa hận, lại thêm việc ruộng vườn không quen nặng nhọc, bà kiệt sức nhuỗm bịnh không dậy nổi. Trước phút lâm chung, bà kéo tay chị, thều thào van xin:
"Nó hãy còn nhỏ dại, xin cô chăm sóc nó, nếu cô muốn ra đi, xin hãy đợi lúc nó trưởng thành..."
Chị nắm chặt bàn tay gầy guộc của mẹ chồng để trấn an bà, rồi nắm chặt tay anh như thầm hứa sẽ bão bọc anh mãi mãi. Và từ đó số mệnh của chị và anh hình như lại dán chặt thêm vào nhau...
Chị là người phụ nữ trọng tình nghĩa, chưa từng hứa gì, chị như bị cuốn theo chiều gió mà ngay chính chị cũng không nhận ra được mình là vợ, là chị hay là mẹ của anh?
Chị làm việc quần quật ngày đêm, để anh tiếp tục đi học. Cuộc sống của họ trôi qua khổ nhọc nhưng bình lặng giữa tình chị em sâu nặng, tình yêu bao la như tình mẫu tử thiêng liêng.
Sau khi anh học xong trung học và thi đỗ vào Đại Học Sư Phạm, chị thu xếp hành lý cho anh, lại một lần nữa chị đưa anh tới trường. Chị nhìn cậu con trai trẻ măng vừa qua tuổi dậy thì, do chính tay mình nuôi từ bé, dặn anh hãy cố mà học hành, ngoài ra không nói thêm một điều gì nữa.
Nhưng anh cầm lấy tay chị siết nhẹ rồi nói:
"Chị.. chờ tôi quay về nhé!". 
Lần đầu tiên trong đời tim chị đập liên hồi, chị cố giử vẻ mặt vẫn bình thường, môi chị kín đáo nỏ một nụ cười hân hoan mà người đối diện khó nhìn thấy. không biết có phải vì câu nói của anh, hay vì những công lao bấy lâu chị vun sới, đã được đáp đền?

Hy sinh

Chị vẫn lam lũ với ruộng vườn, nhịn ăn nhịn mặc dành dụm gửi cho anh. Hai năm đầu, những ngày hè và ngày Tết anh về quê giúp chị một tay. Nhưng những năm sau anh viết thư về nói:
"Chị đừng gửi tiền nữa, những kỳ nghỉ tới tôi cũng không về đâu. Tôi muốn ra ngoài kiếm việc làm thêm, đỡ gánh nặng cho chị.”
Giờ chị đã 32 tuổi, ở quê người như chị đã là mẹ của một bầy con. Người trong làng bảo: chị nuôi anh lớn khôn, lại còn lo cho anh ra tỉnh đi học, thế coi như là đã quá tốt với anh rồi, chị hơn anh mười một tuổi, thôi đừng chờ nữa. Bây giờ anh đã đi xa, thế giới bao la, muôn màu rực rỡ, hư thực khó phân, biết chồng có về nữa hay không mà đợi? 
Đêm đêm chị tự hỏi lòng mình có phải là mình đang thủ tiết, giữ đạo phu thê chăng? Dù sao thì mười mấy năm trước đây chị cũng là một cô dâu gả cưới đàng hoàng về nhà anh kia mà, hay là mình đang vì câu nói ngày ấy của anh trước khi lên đường: "Chị... chờ tôi quay về nhé!" 
Hay là chị đang âu lo như cái âu lo của người mẹ không yên tâm về đứa con nhỏ của mình đang ở xa, và chị phải cứ chờ, mặc cho miệng đời dị nghị, bàn tán. Chị vẫn cứ câm nín như đã từng câm nín hơn chục năm nay. 
Sau khi tốt nghiệp, anh quay về trong hình dáng một người đàn ông trưởng thành già dặn trường đời. Chị đón anh với tấm thân dãi nắng dầm sương, gương mặt nhọc nhằn lao khổ đã sớm mất đi những nét đẹp thời son trẻ. Chị bây giờ là một người đàn bà nhà quê đích thực. Trong lòng chị, chỉ còn coi anh như một đứa em trai thân yêu. Chị không ngờ anh cầm lấy hai tay của chị và nói:
"Mình, tôi đã trưởng thành, giờ chúng ta có thể thành thân!"
Chị nhìn anh, như đang mơ, chị sợ mình đã nghe nhầm, không ngờ anh cũng là một người đàn ông trọng tình, trọng nghĩa. Hai hàng lệ rươm rướm trong khóe mắt của chị, những giọt nước mắt sung sướng nhất đời chị. 
Anh ở lại thị trấn dạy học, chị ở nhà làm ruộng. Họ có với nhau hai đứa con. Anh được thuyên chuyển đến làng này dạy học, rồi nhậm chức hiệu trưởng của một trường trung học nhờ bằng cấp và kinh nghiệm của mình. Sau khi yên nơi yên chỗ anh về quê đưa vợ con lên. Các giáo chức trong trường xúm nhau đến giúp ông Hiệu Trưởng dọn nhà. Một người nhanh nhẩu chạy ra hỏi:
"Anh đón bác lên, rồi bao giờ thì mới đón chị?".
Một sự im lặng bao trùm, mọi người đều ngoái đầu nhìn chị, chị sượng cứng người, nhưng cười gượng gạo, nhìn anh như kẻ có trọng tội. Anh nhìn mọi người rồi nắm tay chị và dõng dạc nói: "Chị của các chú đây! Nhờ cô ấy tôi mới có ngày hôm nay, thậm chí cả tính mạng của tôi".
Chị nghe anh nói xong, hai khóe mắt ướt đẫm nước mắt... 

Thủy chung... 

Bây giờ chị đã bảy hai, sức khoẻ suy yếu nhiều, bệnh phong thấp làm bước đi của chị đi khập khễnh. Anh sáu mươi mốt và đã về hưu. Những hôm tốt trời không mưa ít gió, xóm giềng qua lại trong công viên này đều có thể thấy bóng dáng của anh chị quanh những bồn hoa, chị chống gậy, anh đỡ một bên, đi chậm chạp từng bước, như đang dìu một đứa trẻ tập đi, chăm sóc thật ân cần.
Những người biết chuyện nhìn theo, cảm động bởi mối tình sâu nặng và bền chặt của anh và chị, mang nghĩa đủ, tình đầy suốt một kiếp người, anh thường hay nói:
"Cô ấy đã cho tôi sự sống, cho mẹ tôi sự ấm áp, cho tôi một mái nhà, bây giờ, tôi dành cuối đời tôi để chăm sóc cô ấy"
Anh dắt tay chị đi, như ngày đó chị dắt tay đứa bé năm tuổi, họ cùng mỉm cười toại nguyện, một mối tình đẹp như những áng mây chiều êm ả trôi lờ lững ở cuối lưng trời…