Biên Hòa, quê hương và kỷ niệm -NGUYÊN LÊ

 Tôi sinh ra và lớn lên ở vùng đất mà các nhà địa lý Tàu cho là có long mạch, mà long huyệt nằm ngay tại cái dốc cao vút ngay tại núi Châu Thới, vì vậy nhà triệu phú người Tàu tên Hỏa chôn nơi đây, cái tên dốc chú Hỏa có từ lúc đó, không phải chỉ có một cái mả của chú Hỏa mà là nghĩa trang lớn của người Trung Hoa được lập tại chỗ này. Có lẽ, họ tin vào phong thủy cho nên tang mộ chỗ này để con cái được hưởng lộc sau này, tuy không tin vào điều huyền hoặc này nhưng nếu từ trên cao nhìn xuống thật sự giống con rồng mà cái đầu nằm ngay cù lao phố, bên phải và trái của con sông Đồng Nai là hai ngọn núi Bửu Long và Châu Thới mờ ảo, Long Hổ triều phục, đó chính là lý do tại sao Tổng Thống Nguyễn văn Thiệu chọn nghĩa trang quân đội là nơi an nghỉ của những người lính bỏ mình vì đất nước, hồn thiêng sông núi tề tựu về đây. Cho nên, có thể nói Biên Hòa là nơi sản sinh những tài hoa cho đất nước. Chỉ tiếc một điều hai ngọng núi nổi tiếng đã bị phá hủy bởi bàn tay con người, khai phá đá xanh ở hai ngọn núi vô tình hủy diệt cái đẹp thơ mộng và động vào long mạch cho nên Biên Hòa dần dần mai một những tài hoa cho đất nước.

 Biên Hòa hiền hòa, yên ắng bên cạnh con sông Đồng Nai êm ả, uốn khúc, những ai sống ở đây ít nhiều chịu ảnh hưởng cái thanh bình của sông và núi, tuổi thơ của tôi có rất nhiều kỷ niệm ở đây, ngày xưa khi còn nhỏ gia đình sống trong khu gia binh của phi trường Biên Hòa, lúc đó người Pháp còn chiếm đóng Việt Nam. Sau hiệp định Genève 1954, gia đình rời khỏi phi trường. Con đường Hưng Đạo Vương thân yêu theo tôi suốt cả quãng đời thơ ấu lẫn trưởng thành, con đường với hàng cây dái ngựa cao vút và rậm bóng nổi danh với lạc xoong của người Tàu, garage Huỳnh Sanh và Hưng Bình Tự, con đường yên lặng vắng vẻ nối liền Trịnh Hoài Đức và Phan Đình Phùng, ngày xưa tôi và Nguyễn Thanh Đạm vẫn sánh vai mỗi khi tan học và chia tay ở cái hố rác khổng lồ sâu hun hút nằm cạnh cái thành cũ kỷ xây bằng gạch, thời đó vắng vẻ với một cây điệp trơ trọi, ngay tại ngã ba có một căn biệt thự nổi tiếng của ông Lâm Ba với bầy chó bẹt-giê dữ như quỉ, cứ thấy bóng người ngoài cổng là bầy chó lao ra sủa inh ỏi, còn dốc Sỏi ngày xưa thật vắng chỉ lèo tèo vài căn nhà với miếu cô hồn lạnh lẽo và lắm ma quỉ, con đường vòng đai nối liền cổng 1 và cổng 2 ngày ấy lau sậy um tùm và là bãi rác mênh mông nơi mà tôi và ông anh vẫn lén ba má lên đây xúc cá lia thia, vì cá chỗ này nổi tiếng lỳ lợm và đá rất hay.

 Con đường chính của Biên Hòa là Trịnh Hoài Đức, nhộn nhịp xe cộ nhưng lúc tôi vào trường tiểu học Nguyễn Du nó vẫn còn có nét thơ mộng với hàng soan chạy dài hai bên, tình tứ và êm ả, cái chính của nó nổi tiếng với bồn binh phun nước và công trường Sông Phố là nơi hãnh diện của người dân Biên Hòa. Nơi đây hội tụ của tòa Tỉnh Trưởng, nhà thờ Biên Hòa và trường Mỹ Nghệ, phải chăng người xưa muốn tổng hợp ba cái: Nghệ Thuật, Đạo Đức và Nhân Thân… Trường nam Nguyễn Du với hàng dăm bụt rậm rạp nhưng được cắt tỉa cẩn thận, chính mái trường thân yêu mà tôi theo đuổi suốt 5 năm học đã có nhiều kỷ niệm thân yêu, bạn bè cũ kẻ còn người mất, một Nghiệm, Huỳnh Quang Tuyên, Hải và nhiều nữa. Ngược lại, cũng có lắm bạn bè phát đạt như Nguyễn Ngọc Xuân, Mười Cao v.v… Bạn bè cũ cũng trôi giạt khắp phương trời: Liễu, Bình, Nở, Vũ Đạm, Thanh Đạm, Cúc, Chương còm v.v… Ngày xưa cứ mỗi khi tan học tôi, Hải, Đạm bộ ba cùng về, tung tăng trên vĩa hè lát gạch của Ty Thông Tin, cư xá Đoàn Văn Cự. Rất thân và đúng nghĩa tình bạn, nó chỉ thật sự rời rạc và mất đi khi tôi thi rớt đệ thất, Đạm chuyển trười và Hải vào Ngô Quyền. Sau này khi vào lính tôi có nghe Hải nổi danh là một nhà thơ tài hoa Nguyễn Tất Nhiên, thiệt bất ngờ khi nghe người bạn cũ của mình lừng lẫy như vậy. Thú thật khi thi rớt Đệ Thất tôi mắc cỡ và ngượng ngùng khi gặp bạn bè, cái mặc cảm học dỡ đã khiến tôi xa dần bạn cũ. Chỉ thật buồn khi nghe Hải đã ra đi, một vì sao sáng rơi rụng trong màn tối của đất nước không phải là quê hương của mình.

 Biên Hòa mất dần đi cái yên ắng, thanh tịnh khi chiến tranh bắt đầu lan rộng, các Bar, các động điếm mọc lên như nấm, nó đã làm thay đổi nếp sống mộc mạc, bình dị của người dân. Danh từ Ngã Ba Thành, Dốc Sỏi đã làm ô uế thành phố, một số bạn bè cũ bỏ học kiếm tiền để ăn xài và chưng diện. Nhưng tin chắc hồn thiêng sông núi vẫn đứng cạnh người dân Biên Hòa. Một Mậu Thân 1968, Biên Hòa là thành phố không bị thiệt hại nặng nề nhiều, chiến tranh đã hãi sợ các vị thần linh siêu hình, súng đạn đã đến nhưng vội vã ra đi nhanh chóng. Sau năm 1975, người lính buông súng quy hàng và đi vào tù ngục, nhưng chúng tôi vẫn có những thời gian nhàn nhã không lao động vất vả, không bị đày đọa trong rừng sâu nước độc. Năm 1975-1976, yên ổn ở Trại 8, liên trại 3 Bình Dương; kế tiếp 1976-1977, bình chân như vại ở thành Ông Năm, T2 Hốc Môn; 1977-1978, chuyể lên Kà Tum, Tây Ninh có cực nhưng trận chiến biên giới với Kam pu chia, người lính Biên Hòa chuyển trở lại Thành Ông Năm T3 vẫn nhàn; 1978-1980, chuyển đến Bù gia Mập, Phước Long lao động cật lực nhưng anh em cải thiện bằng những củ khoai mì nóng hổi, không đói, sau lao động, toàn bộ lao vào khu rừng mì kiếm thêm, ăn cắp từng bao bố khoai mì để cải thiện, 1980-1981, dời về Hàm Tân Z30D, Z30A người dân Biên Hòa được phân bổ vào các đội lâm sản lao động tự do trong rừng. Có phải chúng tôi đã được sự ưu đãi của những thần linh khuất mặt, tôi có những bạn bè sát cánh trong suốt quãng thời gian tù đày: Nguyễn Hữu Hạnh, Mai Huy Ninh, Ngô Đình Dũng, Hòa Nhí, Minh móm, Sơn thầy pháp, Vũ Đức Thỏa, Phạm Đình Trọng v.v…

 Biên Hòa linh thiên và ẩn tàng long mạch dù bị phá phách nhưng vẫn có huyền bí, huyền hoặc che chắn cho người dân, giúp con em của mình vượt qua những khó khăn. Cũng có một số con em Biên Hòa vào các trại học tập nhưng có lẽ cũng nhàn tản trong tù ngục, ít cực nhọc trong lao động khổ sai. Biên Hòa hiện tại sau 15 năm xa cách có biết bao thay đổi, người cộng sản đã nắm quyền cai trị nhưng nhất định không thắng nổi thần linh siêu hình, người bao năm che chở con em vùng đất này. Thành Phố yên lành bên giòng nước với cầu Gành cũ kỹ từ thời Pháp, nhà mát nhỏ bên sông Đồng Nai nằm sau tòa Tỉnh Trưởng lý tưởng cho các tay câu cá hoặc hóng mát trong những trưa hè nóng bức, chợ cá Biên Hòa nhớp nhúa lầy lội nhưng cũng là cái đáng nhớ cho các bà nội trợ, thành phố nơi tôi ở rất gần Sài Gòn hoa lệ nhưng không bị tiêm nhiễm xa hoa phù phiếm, nó vẫn mộc mạc bình dị, đượm nét hài hòa giữa tân và cổ. Tôi mong nó lúc nào cũng êm ả như giòng sông Đồng Nai uốn khúc, một thành phố thân yêu mang biết bao kỷ niệm vui nhiều hơn buồn. Một kỷ niệm mà bất cứ ai đã sống từ nhỏ đến lớn không bao giờ quên được.

Nguyên Lê