7:18 SA
Thứ Sáu
29
Tháng Ba
2024

ÔNG KHAI TRÍ

23 Tháng Chín 201112:00 SA(Xem: 13786)
Ông KHAI TRÍ

 
Tôi có ngươì chị ruột giúp viêc bán sách cho tiệm sách Việt Hương ở 
số 34 đưòng Lê Lợi . Từ đây đi về hướng chợ Bến Thành có thêm 3  
Tiệm sách : ThanhTun số 56 , Phuc Thành số 58 và Khai Trí chiếm 
2 căn 60 - 62 . Theo chị tôi kể laị Ông Khai Trí khơỉ nghiệp bằng 1 chiếc  xe đẩy ( như xe bán sách ở bến sông Seine bây giờ ) . Xe bán sách của  Ông thường đậu trước cổng Trường Chasseloup Laubat đường Hồng  Thập Tự . Tôi nghe kể lại vây thôi chớ đâu ngờ gặp Ông ở Z30C Hàm Tân  Buổi sáng Tù đợi đi lao động , nhưng sớm hơn có một Ông già lúc nào cũng  với bộ quần áo trắng đã ngã qua màu cháo lòng đẩy chiếc xe cải tiến chứa  phân Bắc cuả tù đem đi . Sáng nào cũng vậy , ít ai biết Ông là ai
 
Ông Nguyễn Hùng Trương ( Chủ nhà sách Khai Trí )
 
Người Sài Gòn gọi ông là "ông Khai Trí" (theo tên nhà sách - nhà xuất bản do ông làm chủ). Hết sức quảng bác nhưng ông lại rất ít nói về mình, nên ít người biết ông chính là tấm gương sống động: từ hai bàn tay trắng trở thành người kinh doanh ngành sách lớn nhất và uy tín nhất miền Nam.


Ông Khai Trí tên thật là Nguyễn Hùng Trương, sinh năm 1926 tại Thủ Đức.
Thuở nhỏ, ông thường nhịn ăn sáng, dùng 2 đồng xu mẹ cho để mua báo đọc. Lên Sài Gòn học trung học ở Petrus Ký, ông được sắm cho chiếc xe đạp cũ để cuối tuần đạp về nhà, đầu tuần trở lên với món tiền đủ để tiêu xài dè xẻn trong tuần. Nhưng cứ mỗi chiều thứ hai là ông tiêu sạch số tiền đó vào sách báo rồi cả tuần nhịn ăn sáng, chỉ uống nước lã cho đỡ đói.

Sách ông mua hầu hết là sách báo nước ngoài, vào thập niên 1940 ông đã gây dựng được một tủ sách có giá trị. Bạn bè đến chơi, thấy ông có nhiều sách hay thường nhờ ông mua giùm. Có lần, chỉ 5 người nhờ nhưng ông mua đến 10 cuốn để được hưởng 30% hoa hồng. Số sách dư ra, ông đem ký gửi ở quán sách. 3 hôm sau, người chủ quán hỏi ông sách loại đó còn không, nếu còn thì đem tới tiếp vì sách gửi trước đã bán hết rồi. Từ đó ông nảy ra ý định mua sách báo ở nước ngoài về gửi bán. Sách ông chọn là loại sách có giá trị, quý hiếm, nhiều người cần mà trong nước không bán. Lúc đầu mua mỗi thứ vài chục cuốn, thấy bán chạy ông mới tăng số lượng lên, có khi cả nghìn cuốn.

Nhờ cố gắng làm việc không quản mệt mỏi, tiết kiệm từng đồng nên đến năm 1952 ông Khai Trí đủ vốn để mở một hiệu sách nhỏ tại 62 đại lộ Bonard (nay là Lê Lợi), đặt tên là Nhà sách Khai Trí (nay là Nhà sách Sài Gòn). Đây là nhà sách đầu tiên ở Việt Nam bán hàng theo kiểu tự chọn, khách có thể đứng đọc tại chỗ hàng giờ rồi đi ra mà không phải mua. Nữ nhân viên bán hàng mặc đồng phục, lúc nào cũng vui vẻ ân cần, trông nom một cách kín đáo...
Những điều này hiện nay được áp dụng ở đa số hiệu sách nhưng vào thời điểm đó thì quá mới mẻ và rất được khách hàng ủng hộ, nhờ vậy mà sau đó nhà sách được mở rộng thêm 2 căn liền kề với nhiều tầng lầu.

Nhà sách Khai Trí còn phụ trách cả việc xuất bản sách với những đầu sách được chọn lựa kỹ càng và phong phú.
Một thú chơi đặc biệt của ông Trương nữa là sưu tầm sách báo (chỉ riêng tờ báo Pháp ngữ Le Monde, ông có từ số đầu tiên cho tới ngày 30/4/1975). Ông còn cùng nhà văn Nhật Tiến chủ trương ra Tuần báo Thiếu Nhi và là soạn giả của nhiều đầu sách có giá trị.
Riêng trong khoảng 10 năm từ 1993 đến 2003, ông đã tuyển chọn và biên soạn khoảng 15 cuốn sách: Thơ tình Việt Nam và thế giới chọn lọc, Quê em mến yêu, Làm con nên nhớ, Chánh tả cho người miền Nam, Huế mến yêu, Những bài thơ hay trong văn chương Việt Nam...

Nhà văn Nguyễn Thụy Long (tác giả của cuốn tiểu thuyết nổi tiếng "Loan mắt nhung," một cuốn tiểu thuyết mà sau này giới nghiên cứu miền Bắc sau 1975 cũng hết lời ca ngợi) có viết một bài nhan đề "Vĩnh biệt ông Khai Trí," trong đó có nhắc đến hoàn cảnh đau thương của ông Khai Trí sau 1975:

"Ông Khai Trí, Nguyễn Hùng Trương, sinh năm 1926 tại Thủ Đức, Gia Định, mất hồi 5 giờ 15 ngày 11 tháng 3 năm 2005, tức ngày mồng 2 tháng 2 năm Ất Dậu, thọ 80 tuổi sau hai tuần nằm bệnh viện. Ông mất đi do sức già lực kiệt, nhiều năm ông cố gắng tranh đấu để xin lại hiệu sách vĩ đại của ông sau khi bị nhà nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa tịch thu, sau đợt cải tạo văn hóa 1976 tại Sài Gòn. Tiệm sách của ông tại đường Lê Lợi mang tên Khai Trí bị nhà nước "quản lý", nay mang tên Phahasa của nhà nước.
Thuở đó, sau khi các sĩ quan chế độ Việt Nam Cộng Hòa bị đi cải tạo trước, đến lượt những văn nghệ sĩ bị bắt, tác phẩm thiêu đốt và họ đều bị coi là kẻ có tội, đương nhiên bị bôi nhọ, kết tội là Biệt Kích Văn Nghệ.

Ông Khai Trí cũng bị coi là tội phạm, liệt vào hàng văn nghệ sĩ và bị bỏ tù, vì người chiến thắng cho ông là người kinh doanh và phát triển cái văn hóa đồi trụy. Những người đã từng sống ở miền Nam trước giải phóng, ai cũng biết đến ông. Gọi là ông Khai Trí mà quên cái tên cúng cơm của ông là Nguyễn Hùng Trương, ông làm được nhiều công việc lợi ích cho văn hóa Việt Nam, cả đời ông đam mê công việc ấy. Và ông quen biết rất nhiều văn nghệ sĩ ở miền Nam, kể cả những văn nghệ sĩ Bắc di cư 1954.

Ông Khai Trí lại ra tay giúp đỡ nhiều anh em văn nghệ sĩ gặp hoàn cảnh khó khăn, mua tác phẩm của họ, tuy chưa in còn để đấy nhưng ông vẫn trả tiền đầy đủ không thiếu một xu. Ngoài ra ông tài trợ cho nhiều tờ báo hồi đó ở Sài Gòn. Tôi không biết nhiều, nhưng tôi biết về tờ báo Sống của Chu Tử, cũng có sự góp sức về mặt tiền bạc.

..Bao nhiêu lần tôi đi qua đường Lê Lợi, tôi nhìn thấy ông Khai Trí buồn bã đứng ở góc đường đó, nhìn sang hiệu sách cũ của mình mang tên mới là Phahasa.
Một lần khác, cũng trong bữa giỗ ông Chu Tử, tôi hỏi ông Khai Trí về việc xin lại nhà sách Khai Trí đến đâu rồi?
Ông cười chua chát:
- Phải đến năm 3000 thì may ra..
Ngày ông bị bắt, bị bỏ tù, bao nhiêu bài báo nói xấu ông, kết tội ông còn dấu bao nhiêu kho sách Ngụy, không thành thật khai báo. Chuyện thế thái nhân tình lúc ông gặp hoạn nạn, những kẻ trước đây từng chịu ơn ông, tố cáo ông bao nhiêu là tội kể cả những điều không có để lập công.

Buổi lễ tang ông Khai Trí, tại nhà ông đường Xô Viết Nghệ Tĩnh (Phan thanh Giản cũ) tôi gặp nhiều bạn bè của ông, những người thuộc chế độ Sài Gòn cũ đến thắp cho ông những nén nhang và chia xẻ sự thương tiếc với gia đình ông.

...Tôi nhớ mãi dáng ông Khai Trí đứng nhìn lên hiệu sách cũ của mình và câu nói chán nản của ông, năm 3000 thì người ta trả lại cho ông nhà sách Khai Trí. Sao mà chua chát thế cho ông Khai Trí Nguyễn Hùng Trương, cả một đời chỉ có một đam mê là làm văn hóa, giữ gìn cái hay, cái đẹp cho thế hệ mai sau. -------
Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
07 Tháng Ba 2013(Xem: 24335)
Trong đêm này, không biết có bao nhiêu gia đình tan hoang, bao nhiều người bị chết oan, đánh đập, hoặc bị đấu tố mang thương tích hay tàn khuyết, mà vợ con, thân nhân, bạn bè chỉ đứng nhìn mà không dám kêu van.
06 Tháng Ba 2013(Xem: 11234)
Nói là đơn giản, nhưng không phải ai cũng hiểu sâu xa ý nghĩa của câu nói đó. Người ta không bao giờ mơ ước bình thường. Hãy sống với cái mình đang có.
03 Tháng Ba 2013(Xem: 11288)
Những tên cộng sản sẽ tự đào mồ chôn chế độ cộng sản khi không còn bất cứ sự “viện trợ nhân đạo” nào đến từ các cộng đồng người Việt Quốc Gia.
02 Tháng Ba 2013(Xem: 15710)
Chúng ta xin thắp nến hương lòng và nguyện cầu cho hương linh người quá cố sớm siêu thoát. Người lính Không quân cho dù mai một bao giờ cũng thể hiện tinh thần “ không bỏ anh em, không bỏ bạn bè”.
02 Tháng Ba 2013(Xem: 11000)
Cũng giống như nhân dân Ai Cập, 10 ngàn người chiếm đóng Quảng trường Xanh Tahrir, 10 ngàn người dân nước Việt hẹn gặp nhau nơi Quảng trường Ba Đình cho tới khi Cách mạng Toàn Thắng mới thôi!
01 Tháng Ba 2013(Xem: 11187)
Như khi mới mở mắt chào đời VỚI TRÁI TIM ĐỎ HỎN NHƯ SON Đâu biết gì là NHÂN – NGÃ, cái tôi, cái ta gì?!
28 Tháng Hai 2013(Xem: 11374)
Bộ sưu tập rất quý hiếm, hãy lưu giữ Vang Bóng Một Thời Toàn cảnh cố đô Huế
27 Tháng Hai 2013(Xem: 16213)
Xin các thế hệ sau này, dù là bao nhiêu năm nữa, cũng đừng đem tấm hình của cuốn phim này mà đặt lên các bàn thờ, ở những chỗ trang trọng của các vị Anh Hùng Dân Tộc. Vì như thế, là phải tôn thờ hai diễn viên của cuốn phim ấy, chứ không phải là chân dung của cố Đại tá Hồ Ngọc Cẩn
27 Tháng Hai 2013(Xem: 11689)
Đây là cuộc diễn hành mừng Tết lần đầu tiên do Cộng Đồng Người Việt Quốc Gia Nam Cali phối hợp cùng tất cả hội đoàn, đoàn thể đứng ra tổ chức tại Little Saigon, thủ đô tinh thần của người Việt tỵ nạn Cộng sản trên toàn Thế giới,
26 Tháng Hai 2013(Xem: 11921)
Thú thật, cũng do mình “dân trí chưa cao” nên không nhìn ra được cái tầm chiến lược thuộc dạng đỉnh cao trí tuệ của cậu. Giang hồ có nói “Quân tử trả thù mười năm chưa muộn” đúng thật
26 Tháng Hai 2013(Xem: 11508)
Nếu không có cuộc nổi dậy vinh quang đó, dân tộc Việt bây giờ có lẽ đã nói tiếng Tàu và sẽ không có cái đảng cộng sản chết tiệt của ngày hôm nay!
26 Tháng Hai 2013(Xem: 10398)
Trong thời đại ngày nay, tiến trình dân chủ hóa toàn cầu là hướng tiến bất phục hoàn. Ngay như Tân Gia Ba giàu có mà độc tài, độc đảng vẫn đến hồi rạn nứt,
20 Tháng Hai 2013(Xem: 13089)
Lúc đầu pháo binh địch làm quân sĩ mất tinh thần không ít, may đạn 13O ly nổ to nhưng sức công phá không nhiều và sức tản đạn lớn nên ta tổn thất nhẹ, riêng các pháo thủ đều vô sự.
20 Tháng Hai 2013(Xem: 14569)
TUY “CHÂU CHẤU ĐÁ VOI” NHƯNG HẢI QUÂN TRUNG CỘNG BỊ THIỆT HẠI HAI CHIẾN HẠM, HAI BỊ THIỆT HẠI NẶNG, BỊ CHẾT: 1 ĐỀ ĐỐC, 4 HẠM TRƯỞNG... (THIỆT HẠI GẤP BA LẦN PHÍA VNCH)
17 Tháng Hai 2013(Xem: 12192)
Số tài sản hoang phí thật khổng lồ, nếu con số đó được sử dụng vào mục đích giúp người nghèo, bệnh nhân neo đơn có thêm điều kiện ăn cái tết đủ đầy thì ý nghĩa biết bao!
24 Tháng Giêng 2013(Xem: 11316)
Tuy nhiên, trên thực tế, nước Mỹ đã từng in ra đồng tiền mệnh giá 100.000 USD và đang cân nhắc đúc đồng xu mệnh giá 1 nghìn tỷ USD.
18 Tháng Giêng 2013(Xem: 13568)
Nghe tin xấu về HQ 10, Đô Đốc Trần Văn Chơn quá xúc động , ông gục đầu vào máy KW 58 nước mắt chảy dài.
15 Tháng Giêng 2013(Xem: 11783)
Sớm muộn gì quý vị cũng phải dùng biện pháp bất tuân dân sự (civil disobedience). Phải có phong trào bất tuân dân sự trên toàn quốc mới hy vọng thay đổi được chế độ cộng sản độc tài.
11 Tháng Giêng 2013(Xem: 12248)
Trông người lại nghĩ đến ta... Bao giờ Việt Nam tự sản xuất được một chiếc moped (xe gắn máy)?
08 Tháng Giêng 2013(Xem: 11807)
Kính mời quý đ̀ồng hương và thân hữu có thể viếng thăm toà thánh Vatican mọi lúc mọi nơi
07 Tháng Giêng 2013(Xem: 18334)
Lá Cờ vàng ba sọc đỏ hoàn toàn đối nghịch với lá Cờ đỏ sao vàng chẳng những về màu sắc, nhưng quan trọng nhất đối nghịch cả về ý nghĩa chính trị.
07 Tháng Giêng 2013(Xem: 11952)
Một website rất hữu dụng cho công dân Mỹ khi du lịch đến bất cứ nước nào trên thế giới có quan hệ ngoại giao với Mỹ. Trước khi khởi hành, quý vị nên mở một account ghi danh miễn phí qua website
07 Tháng Giêng 2013(Xem: 12966)
hai chiến sĩ ta ngã xuống thì có hai chiến sĩ khác nhào lên tiếp tục ghì súng chiến đấu chống giữ Hoàng Sa ngàn đời máu thịt của Việt Nam ta.
07 Tháng Giêng 2013(Xem: 11382)
Tình thế Đất nước ngặt nghèo như vậy nên phải cần gắp rút tiến hành cuộc nổi dậy lật đổ bạo quyền cs Hà Nội để trước khi tàu cộng ra tay
07 Tháng Giêng 2013(Xem: 12662)
Trong khi phía tranh đấu giải trừ độc tài toàn trị cộng sản ngày càng quyết liệt như vậy thì bạo quyền cọng sản lại lâm vào tình cảnh tứ đầu thọ địch.
04 Tháng Giêng 2013(Xem: 17447)
Nhưng khi đa số của Quốc hội Hoa Kỳ phản bội nạn nhân của Cộng sản xâm lược họ cũng phản bội 58 ngàn 200 lính Bộ binh, Hải quân và Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ đã dâng hiến mạng sống trong sự hy sinh cao quý nhất cho chính nghĩa này.
03 Tháng Giêng 2013(Xem: 11962)
Hệ thống định vị toàn cầu của Mỹ là hệ dẫn đường dựa trên một mạng lưới 24 vệ tinh được Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đặt trên quỹ đạo không gian
02 Tháng Giêng 2013(Xem: 31736)
Đến nay đã gần 30 năm. Hồ sơ quân sự cũng đã được tiết lộ (declassify). Rồi cuối cùng những hành động dũng cảm, anh hùng này đã được mọi người biết đến.
27 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 13381)
Xin trân trọng giới thiệu tập ảnh "Ô Nhục Ải Nam Quan" của tác giả Chân Mây đến cùng quý độc giả trong ngoài nước. Ven trời góc biển buồn chim cá Dạn gió dày sương tủi nước non
22 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 11167)
Điều thật sự mang lại cho tôi niềm vui trong mười tháng cuối cùng là tiếp xúc với người thân, bạn bè, những người chân thành chăm sóc tôi, cười và khóc cùng tôi
22 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 11204)
Tin mừng cho phái nữ Ung thư vú sẽ không cần mổ
18 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 11607)
Điều nên sợ, đáng sợ chính là mình không thể kham nhẫn được, không thể chịu đựng nỗi, không thể tự thắng mình, không thể tự chủ được bản thân
18 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 12130)
Lực lượng Sinh viên, học sinh là sức mạnh của tuổi trẻ. Một khi thức tỉnh, với lòng yêu nước nồng nàn, xông lên là tạo thành cơn giông bảo cách mạng quét tan lòai lang sói cs tham tàn.
17 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 15673)
Tết Mậu Thân năm 1968 muôn đời và mãi mãi ghi lại nỗi đau của dân tộc trong lịch sử Việt Nam cận đại
17 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 13566)
Quà tặng quý giá nhất bạn có thể trao tặng cho mọi người chính là LÒNG KHOAN DUNG
16 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 10530)
như một nén hương lòng, xin một lần nữa kính dâng lên các anh linh Đất Việt đã vị quốc vong thân. Đồng thành kính nguyện cầu, ngưỡng vọng hồn thiêng sống núi, anh linh Tổ Quốc
13 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 9816)
thế nhưng không giải thuởng nào đủ giá trị để trao cho “Bên thắng cuộc”.Vì nó quá lớn. Và chứa đầy máu cũng như nước mắt của toàn dân tộc.
13 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 10241)
Chừng nào bọn trùm công an cs lại mở cuộc thao dượt CHỐNG NỔI DẬY, LẬT ĐỔ thì khi đó công cuộc cách mạng Dân tộc đi vào giai đoạn chót: NỤ HOA SEN VIỆT NAM KHAI HOA RỰC RỞ
12 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 10195)
3.000 đồng ngày nay không mua đủ bó rau nấu canh! Mỉa mai thật! thì ra “tấc đất tấc vàng” thời nay của người nghèo là thế!
11 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 10888)
Bài hát này đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới vì là bài hát đặc trưng, độc đáo được hát bằng nhiều thứ tiếng trên thế giới
11 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 11182)
11 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 11169)
Cho nên hôm nay chúng ta long-trọng vinh-danh nhưng người chiến binh trong cuộc chiến này. Đây là một nghĩa-cử không những hoàn toàn đúng đắn mà còn cao-đẹp nữa
10 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 11528)
Những vị khách đến với cửa hàng này có lẽ không phải vì muốn thưởng thức hương vị của phở mà họ muốn thử sức với bát phở khổng lồ này
10 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 12050)
Bên cạnh ba ý niệm - chân, thiện, mỹ - cần thêm cột trụ thư tư là dụng, Với những bạn trên dưới thất thập, các con đã lớn cho nên lo âu về cần sa nên hướng đến thế hệ tiếp, cháu nội cháu ngoại. Năm mới yên vui đến với tất cả.
09 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 29689)
Một bác sĩ chuyên khoa tim cho biết, nếu mọi người nhận được email này gửi tiếp cho 10 người khác, thì ít nhất một mạng người sẽ được cứu sống.
09 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 9866)
Đạo Phật có câu rằng: “Quá khứ thì đã qua Tương lai còn chưa tới Hiện tại “ Bồ đề tử “
04 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 10863)
Putrajaya cách thủ đô Kuala Lumpur 25 km về hướng Nam, được xem là trung tâm hành chính của Malaysia. Vào năm 1999, các quan chính phủ đã được chuyển từ Kuala Lumpur đến Putrajaya do tình trạng ùn tắc và quá tải ở Kuala Lumpur.
03 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 11070)
Nhớ lại những ngày thơ ấu dưới mái trường qua cả 2 chế độ, mình chợt nhớ đến bài quốc ca mà mỗi sáng đầu tuần dưới lá cờ Tổ quốc
30 Tháng Mười Một 2012(Xem: 10697)
Chắc chắn, rồi đây sẽ có một ĐẠI THIÊN AN MÔN Ở BA ĐÌNH, con giao long tuổi trẻ Việt Nam với “ Tinh thần Dân tộc Quật cường”, vùng lên, dẹp tan loài lang sói cọng sản tham tàn, phản nước, hại dân theo gương hai Bà Trưng