ĐÂU LÀ SỨC SỐNG & GIÁ TRỊ THỰC SỰ CỦA CHỮ QUỐC NGỮ?
Bài này tiếp theo bài "Tiếng nói Việt đứng ngoài lề suốt 900 năm độc lập": quốc âm Việt bị ruồng rẫy trong sinh hoạt quyền bính chánh trị & học thuật của hầu hết các triều đại suốt hàng mấy trăm năm, thành thử bằng mọi giá phải có được một hệ thống chữ viết chứa được tiếng nói Việt - đó là chữ Nôm. Nhưng chữ Nôm cũng vất vưởng, bị xem nhẹ (https://www.facebook.com/nguyenchuong158/posts/525888821178436 )
1/Có người tưởng rằng giá trị của chữ Quốc ngữ abc nằm ở sự dễ học, dễ nhớ. Không phải vậy, "dễ học/dễ nhớ" là thuộc về mặt công dụng, hiệu quả thôi.
Chữ Quốc ngữ mà chúng ta đang dùng sở hữu một GIÁ TRỊ vô cùng hệ trọng: hệ thống chữ viết này chứa được tiếng nói Việt ("quốc âm"). Nói cách khác, tiếng nói Việt hàng ngày của chúng ta từ nay đã có được ngôi nhà văn tự để trú ngụ một cách đàng hoàng, chánh thống!
2/ Chữ Quốc ngữ abc được phổ dụng là do chánh quyền thời Pháp thuộc đã ra lịnh phải dùng trong các trường học, công sở.
2.1) Trước nhứt, cần thấy rằng: việc phổ dụng bất cứ hệ thống chữ viết nào cũng đòi hỏi vai trò hậu thuẫn rất lớn từ quyền bính chánh trị.
Vậy mà, trong suốt mấy trăm năm các triều đại vua chúa nước ta chớ hề cất nhắc chữ Nôm (chứa được tiếng nói Việt) làm văn tự chánh thống!
Xin nhắc lại lời điều trần thống thiết của danh nhân Nguyễn Trường Tộ: "Ta hãy mượn Hán tự mà đọc ra tiếng ta" (tức chữ Nôm) - bởi vì việc dùng Hán tự rồi đọc theo "âm Hán-Việt" là tréo cẳng ngỗng hết sức: "đem tiếng ấy nói với người Tàu, họ không thể hiểu, mà nói với dân mình thì dân cũng chẳng hiểu" (lời Nguyễn Trường Tộ).
Lỗi lầm ruồng rẫy chữ Nôm, hãy coi lại đi, trách ai? "Tiên trách kỷ, hậu trách bỉ" ("hãy tự trách mình trước khi trách người").
2.2) Bất luận ngoại bang nào cũng đều muốn dân nước ta học ngôn ngữ của họ hết ráo. Chánh quyền Pháp, cũng như Tàu thời đô hộ ngàn năm, đều rắp tâm ve vãn người VN học ngôn ngữ của họ. Nhưng, hiệu quả không được nhiêu bởi vì giới chí sĩ ái quốc VN không chấp nhận việc từ bỏ tiếng nói Việt để thay bằng tiếng Pháp.
Vậy, tại sao các nhân sĩ trí thức đều cổ võ việc học chữ Quốc ngữ (mượn từ bộ chữ Latin)? Bởi vì họ nhìn thấy giá trị ĐỘC ĐÁO của chữ Quốc ngữ, đó là: QUỐC ÂM VIỆT ĐƯỢC GÌN GIỮ nơi bộ chữ này!
Nên không lạ gì các phong trào Duy Tân, Đông Kinh Nghĩa thục... của đông đảo nhân sĩ trí thức đều kêu gọi quốc dân hãy học chữ Quốc ngữ (chớ không chỉ một chiều từ quyến bính chánh trị đưa xuống).
3/ Vẫn còn không ít người bị ấn tượng thị giác "đó là thứ chữ Latin bên tây" nên không đủ bình tâm mà suy nghĩ để nhận ra giá trị của chữ Quốc ngữ.
Ai cũng biết chữ viết là cái vỏ, còn phần "tiếng nói" của mỗi dân tộc mới hệ trọng hơn cả. Trước, tiếng nói Việt chúng ta đi mượn cái vỏ chữ Hán để chế tác ra chữ Nôm. Bất hạnh thay, chữ Nôm rơi vào sự hẩm hiu, và quốc âm Việt (chứa trong chữ Nôm) phải hứng chịu thân phận đứng ngoài lề ngay trên quê hương (nhường vai trò chủ nhân cho chữ Hán đọc theo "âm Hán-Việt").
Nay, quốc âm Việt đã tìm được cái vỏ chữ Quốc ngữ abc để trú ngụ, hơn nữa còn chiếm lĩnh trong mọi lãnh vực: từ quyền bính chánh trị, quản trị hành chánh cho tới học thuật, văn chương. Từ nay, TIẾNG NÓI VIỆT (quốc âm) được trở thành CHỦ NHÂN trên quê hương của mình!
4/ Trên tờ Gia Định báo, ông Trương Vĩnh Ký gọi bộ chữ abc là "chữ Quốc ngữ", thứ chữ của quốc gia chúng ta. Cách gọi này rất hay. Tắt một lời, bộ chữ abc này là: CHỮ VIỆT.
4.1) Trước nhứt, cần hiểu bộ chữ Quốc ngữ "mượn từ trời tây" nhưng, xin chú ý, "không độc quyền tây"! Nói rõ hơn: chữ Quốc ngữ không thuộc "độc quyền" của riêng nước tây phương nào ráo trọi.
Ủa, ủa, là sao?
Trong cuốn "Lịch sử chữ Quốc ngữ 1620-1659", nhà nghiên cứu Đỗ Quang Chính phân tích tỉ mỉ tiến trình hình thành buổi đầu của chữ quốc ngữ, và đưa ra nhận xét đó là kết quả "dùng mẫu tự Latin rồi dựa vào phần nào của chữ Bồ Đào Nha, Ý và mấy dấu Hi Lạp để làm thành chữ mà chúng ta đang dùng"! Tức chữ Quốc ngữ là một sự hợp thành nhiều nguồn, có văn minh văn tự của Latin, lại có một phần văn minh văn tự từ Hi Lạp, có rút tỉa từ chữ Bồ, rồi chữ Ý...
Vai trò đầu tiên thuộc về linh mục dòng Tên người Bồ Đào Nha Francisco de Pina, các vị linh mục người Ý Francesco Buzomi, Cristoforo Borri, rồi mới tới linh mục Alexandre de Rhodes (với tên Việt "Đắc Lộ"), cùng với một số người Việt...
(CHỮ VIỆT là một sự hợp thành, một tiến trình vượt khỏi những hạn định ban đầu; ai muốn hiểu "Việt" 越, nghĩa là "vượt khỏi / vượt lên", coi bộ cũng thú vị lắm đa...)
4.2) Thử tưởng tượng bạn viết lên giấy mấy chữ không xài tới dấu (thanh điệu): "Anh chia tay em đi xa". Đưa cho một ông thực dân Pháp, ổng dòm vô, không hiểu. Đưa cho một ông bạn người Bồ, ổng cũng không hiểu. Đưa ông bạn người Ý, khỏi hiểu luôn.
Ủa, ai bày trò dè bĩu viết chữ Quốc ngữ là viết "chữ tây"? Nghĩ lại đi, đó là nói bừa! Trên miếng giấy, chúng ta đâu viết tiếng Bồ, đâu viết tiếng Latin, cũng đâu viết bằng tiếng Pháp, thành thử mấy ông tây mới không hiểu gì ráo.
Chỉ có người Việt mới hiểu.
Bởi vì chúng ta đang viết CHỮ VIỆT!
(ông Pháp thực dân, ông bạn người Bồ, người Ý muốn hiểu? Phải học chữ Việt chớ còn gì nữa!)
Tóm lại, chữ Quốc ngữ (chữ Việt) là hệ thống chữ viết đọc bằng tiếng mẹ đẻ của chúng ta, với cú pháp của tiếng nói Việt.
5/ Nhân đây, nói tạt qua chuyện Nhựt Bổn một chút, bởi có người thắc mắc tại sao người Nhựt - bên cạnh bộ chữ hiragana, katakana, họ vẫn xài chữ Hán (người Nhựt gọi là "Kanji") trong ngôn ngữ hiện nay của họ? Bởi vì họ thành công trong việc buộc chữ Kanji (Hán tự) cũng phải chứa được tiếng nói Nhựt (quốc âm của người Nhựt)!
Tỉ dụ: núi Phú Sĩ 富士山. Chữ 山, nếu đọc theo âm Hán-Nhựt là "san". Tuy nhiên, cũng vẫn viết chữ 山, người Nhựt còn có cách đọc khác, hoàn toàn theo quốc âm của họ (tiếng nói Nhựt) là "yama".
Trong khi đó, chữ 山 chỉ được đọc theo mỗi âm "Hán-Việt" là "sơn" mà thôi, chớ hề có chữ Hán nào đọc theo quốc âm (tiếng nói Việt) là "núi" hết! Chúng ta buộc phải viết chữ Nôm: 𡶀 để được đọc thành tiếng Việt là "núi", thấy bắt thương bắt tội.
* Người Nhựt họ còn giỏi xài Kanji (Hán tự) theo cách của họ. Tỉ dụ đại từ nhân xưng ngôi thứ nhứt: người Tàu viết 我 , người Việt qua các triều đại trước kia cũng viết 我 - đọc theo âm "Hán-Việt" là "ngã", chớ không đọc theo quốc âm Việt (tiếng nói Việt) "tôi/tui/tao".
Trong khi đó, Nhựt Bổn họ không xài chữ 我 mà xài chữ 私 để dùng cho đại từ nhân xưng ngôi thứ nhứt (私, âm Hán-Việt là "tư", riêng tư), và đọc hoàn toàn theo quốc âm của người Nhựt là "watashi".
THAY LỜI KẾT:
Hệ thống chữ viết vay mượn nào mà không chứa được quốc âm của dân tộc thì chỉ dẫn đến sự đình trệ, mất sức sống. Đó là trường hợp vay mượn chữ Hán ở nước Việt trong suốt mấy trăm năm.
Nếu chứa được quốc âm (tiếng nói dân tộc), như Kanji (Hán tự) ở Nhựt Bổn, sức sống vẫn được duy trì.
Hoặc như chữ Quốc ngữ (chữ Việt), nhờ chứa được quốc âm, sức sống được triển nở không ngừng, bất chấp những cơn bão dèm pha, "ăn cháo đá bát"./.
NGUYỄN CHƯƠNG MT
---------------------------------------------------------------------------
Hình ảnh: Linh mục Alexandre de Rhodes (Đắc Lộ)
Linh mục Bồ Đào Nha Francisco de Pina;
Trương Vĩnh Ký & Gia Định báo cổ súy chữ Quốc ngữ
Gửi ý kiến của bạn
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D438231138.-%3B)