12:42 CH
Thứ Hai
29
Tháng Tư
2024

DẤU HỎI DẤU NGÃ - CAO CHÁNH CƯƠNG

13 Tháng Sáu 201312:00 SA(Xem: 13640)
DẤU HỎI DẤU NGÃ

Văn hóa Việt Nam của chúng ta vô cùng phong phú. Một trong những nguồn phong phú vô ngàn mà trên thế giới không ai có, đó là ý nghĩa về dấu hỏi ngã Thật thế, dấu hỏi ngã trong tiếng Việt đóng một vai trò quan trọng. Viết sai dấu hỏi ngã sẽ làm đảo ngược và có khi vô cùng tai hại cho văn chương và văn hóa Việt Nam.

Chúng tôi xin đơn cử một vài trường hợp như sau: Danh từ nhân sĩ, chữ sĩ phải được viết bằng dấu ngã để mô tả một vị chính khách có kiến thức văn hóa chính tri... , nhưng nếu vô tình chúng ta viết nhân sỉ, chữ sỉ với dấu hỏi thì ý nghĩa của danh từ nhân sĩ sẽ bị đảo ngược lại, vì chữ sĩ với dấu hỏi có nghĩa là nhục sĩ và như vậy sẽ bị trái nghĩa hoàn toàn.
Một chữ thông thường khác như là hai chữ sửa chữa, nếu bỏ đi dấu hỏi ngã sẽ có nhiều ý khác nhau: sửa chữa (sửa dấu hỏi, chữa dấu ngã) tức là chúng ta sửa lại một cái gì bị hư hỏng, thí dụ sửa chữa xe hơi. Nhưng nếu cho dấu ngã vào thành chữ sữadấu hỏi trên chữ chửa tức có nghĩa là sữa của những người đàn bà có thai nghén.
Người sai lỗi nhiều nhất về viết sai dấu hỏi ngã là người miền Nam và Trung (người viết bài này là người miền Trung).May mắn nhất là người thuộc miền Bắc khi sinh ra là nói và viết dấu hỏi ngã không cần phải suy nghĩ gì cả. Nhưng khốn nỗi có khi hỏi họ tại sao chữ này viết dấu hỏi chữ kia lại đánh dấu ngã thì họ lại không cắt nghĩa được mà chỉ nở một nụ cười trên môi...

Bài viết này nhằm mục đích đóng góp một vài qui luật về dấu hỏi ngã của tiếng mẹ đẻ Việt Nam chúng ta.

Dấu hỏi ngã được căn cứ vào ba qui luật căn bản: Luật bằng trắc, chữ Hán Việt và các qui luật ngoại lệ.

A. LUẬT BẰNG TRẮC

Qui luật bằng trắc phải được hiểu theo ba qui ước sau.

1. Luật lập láy

Danh từ lập láy tức là một chữ có nghĩa nhưng chữ ghép đi theo chữ kia không có nghĩa gì cả.

Thí dụ: vui vẻ, chữ vui có nghĩa mà chữ vẻ lại không nghĩa, chữ mạnh mẽ, chữ mạnh có nghĩa nhưng chữ mẽ lại không hề mang một ý nghĩa nào hết, hoặc chữ lặng lẽ, vẻ vang...

2. Luật trắc

Không dấu và dấu sắc đi theo với danh từ lập láy thì chữ đó viết bằng dấu hỏi (ngang sắc hỏi).

Thí dụ:

Hớn hở: chữ hớn có dấu sắc, thì chữ hở phải là dấu hỏi.
Vui vẻ: chữ vui không dấu, thì chữ vẻ đương nhiên phải dấu hỏi.
Hỏi han: chữ han không dấu, như thế chữ hỏi phải có dấu hỏi.
Vớ vẩn: chữ vớ là dấu sắc thì chữ vẩn phải có dấu hỏi.
Tương tự như mắng mỏ, ngớ ngẩn, hở hang,...

3. Luật bằng

Dấu huyền và dấu nặng đi theo một danh từ lập láy thì được viết bằng dấu ngã (huyền nặng ngã).

Thí dụ:

Sẵn sàng: chữ sàng có dấu huyền thì chữ sẵn phải là dấu ngã.
Ngỡ ngàng: chữ ngàng với dấu huyền thì chữ ngỡ phải để dấu ngã.
Mạnh mẽ: chữ mãnh có dấu nặng, do đó chữ mẽ phải viết dấu ngã.
Tương tự như các trường hợp lặng lẽ, vững vàng,...

B. CHỮ HÁN VIỆT

Văn chương Việt Nam sử dụng rất nhiều từ Hán Việt, chúng ta hay quen dùng hằng ngày nên cứ xem như là tiếng Việt hoàn toàn. Thí dụ như các chữ thành kiến, lữ hành, lãng du, viễn xứ,... tất cả đều do chữ Hán mà ra.

Đối với chữ Hán Việt được sử dụng trong văn chương Việt Nam, luật về đánh dấu hỏi ngã được qui định như sau:

Tất cả những chữ Hán Việt nào bắt đầu bằng các chữ D, L, V, M và N đều viết bằng dấu ngã, các chữ Hán Việt khác không bắt đầu bằng năm mẫu tự này sẽ được viết bằng dấu hỏi.

Thí dụ:
Dĩ vãng: hai chữ này phải viết dấu ngã vì dĩ vãng không những là hán tự mà còn bắt đầu bằng chữ D và V.
Vĩ đại: vĩ có dấu ngã vì chữ vĩ bắt đầu với mẫu tự V.
Ngẫu nhiên: chữ ngẫu dấu ngã vì áp dụng qui luật Hán Việt nói trên.
Lẽ phải: lẽ dấu ngã vì chữ L, phải dấu hỏi vì có chữ P.
Tư tưởng: chữ tưởng phải viết dấu hỏi vì vần T đứng đầu.
Tương tự như: lữ hành, vĩnh viễn,...

Để có thể nhớ luật Hán tự dễ dàng, chúng tôi đặt một câu châm ngôn như thế này:

"Dân Là Vận Mệnh Nước"

để dễ nhớ mỗi khi muốn sử dụng qui luật Hán tự nói trên.

C. CÁC QUI ƯỚC KHÁC

1. Trạng từ (adverb)

Các chữ về trạng từ thường viết bằng dấu ngã.

Thí dụ:

Thôi thế cũng được.Trạng từ cũng viết với dấu ngã.
Xin anh đừng trách em nữa.Trạng tự nữa viết với dấu ngã.
Chắc anh đã mệt lắm rồi.Trạng từ đã viết với dấu ngã.

2. Tên họ cá nhân và quốc gia

Các họ của mỗi người và tên của một quốc gia thường được viết bằng dấu ngã.

Thí dụ:
Đỗ đình Tuân, Lữ đình Thông, Nguyễn ngọc Yến...
Các chữ Đỗ, Lữ, Nguyễn đều viết bằng dấu ngã vì đây là danh xưng họ hàng.
Nước Mỹ, A phú Hãn,...
Các chữ Mỹ và Hãn phải viết bằng dấu ngã vì đây là tên của một quốc gia.

3. Thừa trừ

Một qui ước thừa trừ ta có thể dùng là đoán nghĩa để áp dụng theo luật lập láy và bằng trắc nói trên.

Thí dụ:
Anh bỏ em đi lẻ một mình.Chữ lẻ viết dấu hỏi vì từ chữ lẻ loi mà ra, chữ loi không dấu nên chữ lẻ viết với dấu hỏi.

Anh này trông thật khỏe mạnh, chữ khỏe ở đây có dấu hỏi vì do từ khỏe khoắn mà ra, khoắn dấu sắc thì khỏe phải dấu hỏi.

D. KẾT LUẬN

Văn chương là linh hồn của nền văn hóa, viết sai dấu hỏi ngã có thể làm sai lạc cả câu văn, đó là chưa kể đến nhiều sự hiểu lầm tai hại cho chính mình và người khác cũng như các việc trọng đại. Không gì khó chịu cho bằng khi đọc một cuốn truyện hay nhưng dấu hỏi ngã không được chỉnh tề.
Một ký giả người miền Nam trong câu chuyện thân mật tại một quán phở thuộc vùng thủ đô Hoa Thịnh Đốn đã thành thật công nhận điều thiếu sót và tầm quan trọng của dấu hỏi ngã trong văn chương Việt Nam.Và cũng chính vị ký giả lão thành nói trên đã khuyến khích chúng tôi viết bài này trong mục đích làm sống lại sự phong phú của nền văn chương, văn hóa Việt Nam chúng ta, nhất là đối với những thế hệ trẻ hiện đang lưu lạc trên xứ người.

CAO CHÁNH CƯƠNG


Ý kiến bạn đọc
13 Tháng Sáu 20137:00 SA
Khách
Bài viết thật Hay và Cần thiết ! Ta phải dùng cho chính xác các dấu Hỏi , Ngã trong tất cả các Bài Văn chương !
Vì đó là Nền Văn Minh của Ngôn ngữ , Tiếng nói Việt Nam vậy ! Nhất là cần thiết cho đối với những Thế hệ Trẻ đang lưu lạc
trên khắp nơi trên Thế giời !.....
Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
01 Tháng Mười 2012(Xem: 15644)
Nhiều năm gần đây, đọc báo chí của nhà nước Hà Nội xuất bản tại Việt Nam, độc giả hãi hùng vì những trích thuật từ những áng “Kim Cổ Hùng Văn” của các cô cậu tú. Hãi hùng và buồn cười. Nghĩa là chết vì buồn, và vì cười.
01 Tháng Mười 2012(Xem: 10558)
Đứng trước tình thế này, Bộ Quốc phòng Nhật Bản đã không thể ngồi yên và không quân là đơn vị đầu tiên được họ ưu tiên nâng cấp tăng cường sức chiến đấu
01 Tháng Mười 2012(Xem: 9788)
Nói làm gì về chuyện: "Ca nữ bất tri vong quốc hận Cách giang do xướng hậu đình hoa"
01 Tháng Mười 2012(Xem: 9247)
Chúng ta trông chờ vào thế hệ sắp đến, không bị vướng mắc với quá khứ, học được nhiều cái hay của xứ người, sẽ đưa cộng đồng và đất nước đi vào một hướng đi mới tốt đẹp hơn.
01 Tháng Mười 2012(Xem: 9677)
Thua một trận đánh, không phải là thua cả cuộc chiến. Thua trên mặt trận súng đạn, quân chánh Miền Nam lưu vong ra hải ngoại tiếp tục cuộc chiến trên mặt trận văn hóa, tư tưởng, mệnh danh là “cuộc chiến giữ lửa.”
29 Tháng Chín 2012(Xem: 9686)
Có thể nói, ai đã từng là học sinh Việt Nam, từng học sử Việt, thì không mấy ai xa lạ với danh từ “thời kỳ đô hộ” của Trung Hoa trong lịch sử suốt mấy ngàn năm của dân tộc.
29 Tháng Chín 2012(Xem: 9600)
Bắc Kinh đang lợi dụng những gì mà họ coi là yếu kém của ASEAN, Mỹ, Nhật Bản để thúc đẩy cơ chế kiểm soát của Trung Quốc tiến về phía Nam và sâu hơn nữa vào “trái tim hàng hải” của Đông Nam Á (Biển Đông).
28 Tháng Chín 2012(Xem: 11106)
Tất cả là giả tưởng Còn lại là thê lương Mấy triệu sống tha hương Còn lại tám mươi bảy triệu
28 Tháng Chín 2012(Xem: 11840)
Thợ mỏ TQ – Mối đe dọa mới ở Afghanistan Giờ đây, những người thợ mỏ Trung Quốc lại là mối đe dọa mới với những bức tượng Phật có tuổi đời hàng nghìn năm ở Afghanistan.
27 Tháng Chín 2012(Xem: 10368)
Khúc Hoàng tay Nguyệt còn chờ dạy, Cánh phượng đường mây đã vội chi. Chua xót lòng xem lời để lại, Hững hờ duyên bấy bước ra đi,
27 Tháng Chín 2012(Xem: 10340)
Không những có tài năng khiến mọi người nể phục, những nhà khoa học nữ này còn sở hữu nhan sắc khiến ai bất cứ quý ông nào cũng xiêu lòng.
25 Tháng Chín 2012(Xem: 10685)
Tôi viết dài dòng ở trên để xác nhận là có nhiều BS Mỹ rất dốt hoặc quyết định bị hướng dẫn bởi sự tham lam (greed).Mình nghe nó đề nghị cái gì có vẻ trái tai thi luôn luôn kiếm second/third opinion.
24 Tháng Chín 2012(Xem: 9862)
Có ai hỏi anh từ đâu tới? Tôi trả lời, tôi từ đất nước Xưa là nước Việt Nam Nay chệt Tàu gọi là An nam đô hộ phủ,
24 Tháng Chín 2012(Xem: 10339)
Có lẽ ngài không còn nhớ, nhưng vài năm trước, ngài có giúp đỡ hai cậu sinh viên trẻ tuổi ở bên Mỹ được tiếp tục đi học, và tôi là một trong hai chàng sinh viên đó đấy
24 Tháng Chín 2012(Xem: 22649)
Trí thức là nguyên khí quốc gia Cho nên ta mới thảo Hịch này Xa gần nghiên cứu Trên dưới đều theo!
23 Tháng Chín 2012(Xem: 9262)
Quí vị không muốn đồng hành cùng dân tộc để cùng chống ngoại xâm thì không có gì để nói nếu quí vị muốn đồng hành cùng dân tộc thì quí vị nên có thành tâm trao trả tự do cho toàn dân
23 Tháng Chín 2012(Xem: 11213)
Khi con chim còn sống, nó ăn con kiến. Khi con chim chết, con kiến ăn con chim.
23 Tháng Chín 2012(Xem: 12074)
Nhìn hình chụp căn nhà của cựu Tổng Thống VNCH, ai cũng thấy đó chỉ là một căn nhà bình thường của giới trung lưu trước 1975. Nếu so với những dinh thự của các đảng viên cán bộ cộng sản thì không bằng cái nhà để xe của họ dù trước khi cướp được quyền họ chỉ là dân vô sản vô học.
21 Tháng Chín 2012(Xem: 9900)
Định mệnh có hay không là do ta. Khi ta biết tập những phương pháp mở rộng nhận thức tâm linh thì cái khả năng ta thay đổi cuộc đời rất cao.
21 Tháng Chín 2012(Xem: 10619)
Giới truyền thông Hoa Kỳ cho biết thêm là bộ phim đang làm chấn động thế giới Hồi giáo đã do đạo diễn Mỹ, Alan Roberts, 65 tuổi thực hiện.
21 Tháng Chín 2012(Xem: 13213)
Nói vắn tắt thì Vương đạo dùng đức trị, còn Bá đạo dùng lực trị "dĩ lực phục nhơn giả Bá, dĩ đức phục nhơn giả Vương" (Mạnh Tử, Công Tôn Sửu)
20 Tháng Chín 2012(Xem: 10339)
Đàn lòng ai oán mỗi đêm thâu? Hỏi bạn tri âm giờ ở đâu! Ngỗn ngang bao nỗi sầu nhân thế Thương, nhớ người ơi tóc bạc màu!
19 Tháng Chín 2012(Xem: 8675)
“ Dù sao thì hành động chống người thi hành công vụ của anh Đoàn Văn Vươn cũng phải được đưa ra xét xử. Nhưng, thông điệp mà các địa phương chờ đợi không phải là những năm tù cho anh mà là thái độ của nhà nước với chính quyền Tiên Lãng.
19 Tháng Chín 2012(Xem: 28455)
Càng đọc tôi càng tin chắc đây là thông tin mình muốn tìm. Xúc động oà vỡ. Run rẩy. Tôi không dám tin đây là sự thật. Tôi định thần đọc đi đọc lại bài báo để biết chắc mình không nằm mơ.
18 Tháng Chín 2012(Xem: 11019)
Có buổi trao trả, phía chính quyền miền Nam VNCH trao cho phe Việt Cộng 1200 (một ngàn hai trăm) tù binh để nhận lại chỉ vỏn vẹn có 3 người tù mà họ phải nằm trên cáng như ở buổi trao trả ngày 21-3-1973 tại bờ sông Thạch Hãn.
18 Tháng Chín 2012(Xem: 9885)
Em đi, chàng theo sau. Em không dám đi mau, Ngại chàng chê hấp tấp, Số gian nan không giàu.
17 Tháng Chín 2012(Xem: 9570)
Vốn yêu quí thiên nhiên và thích khám phá thiên nhiên, chính vì thế mà các nhà nhiếp ảnh luôn mong muốn sử dụng ngôn ngữ nhiếp ảnh để thể hiện trạng thái và cung bậc tình cảm của mình với thiên nhiên
16 Tháng Chín 2012(Xem: 9808)
Nhưng với email đó, ký tự @ từng suýt bị bỏ đi đã trở thành một biểu tượng vô cùng quan trọng của cuộc cách mạng truyền thông của loài người.
16 Tháng Chín 2012(Xem: 9566)
Nếu sĩ phu và giới trẻ cứ mắt lắp tai ngơ, không quyết lòng tiến hành công cuộc cách mạng Dân tộc Toàn triệt, sớm giải trừ nọc độc cọng sản thì đời con của em bé bán gà sẽ lại cũng giống như mẹ
09 Tháng Chín 2012(Xem: 11953)
Thiệt tình là không còn tâm trí đâu mà viết nên xin gởi lại bài viết khi phó vương Tàu Tập Cận Bình tuần tra An Nam hồi năm ngoái để nói lên tình thế nguy ngập kề cận của nước nhà.
09 Tháng Chín 2012(Xem: 23878)
Điểm duy nhất chúng ta hoàn toàn khác biệt với họ là chúng ta không có khái niệm về “người Tàu Quốc gia” và “người Tàu Cộng sản” dù rằng nước ta có hoàn cảnh chẳng khác họ bao nhiêu. Chúng ta chỉ có một tổ quốc Trung Hoa vĩ đại và đó chính là niềm tự hào của dân tộc chúng ta .
07 Tháng Chín 2012(Xem: 10505)
tuổi thơ của tôi được dạy dỗ là như vậy: từ học hỏi tính tốt làm người cho đến lòng tự hào dân tộc chí đến truyền thống yêu nước, chống xâm lăng.
03 Tháng Chín 2012(Xem: 9061)
Vi sinh, vi khuẩn, vi trùng đều có thể bị diệt trong các loại thức ăn được nấu chín. Nhưng còn độc tố do các hóa chất mang lại? Việc nấu chín hay không nấu chín, trong trường hợp này, thật ra, chẳng khác nhau mấy.
01 Tháng Chín 2012(Xem: 10040)
Con chó trung thành chỉ xin ta một ân huệ là cho nó được đồng hành, cho nó được làm kẻ bảo vệ ta trước hiểm nguy, giúp ta chống lại kẻ thù
27 Tháng Tám 2012(Xem: 10102)
Với tấm lòng yêu quê hương nòi giống, ước mong đem sự học hỏi hiểu biết trong đời mình hầu tạo dựng một cuộc cách mạng bản thân cho thế hệ thanh niên Việt Nam hùng mạnh để phục vụ cho quốc gia
27 Tháng Tám 2012(Xem: 9162)
hậu quả vẫn dẫn tới hỗn loạn tài chánh, đi tới sụp đổ kinh tế, gây ra hỗn loạn xã hội và cuối cùng là nổi loạn mà cho dù bọn “ chỉ biết còn đảng, còn mình” hung hản cách nào cũng bị tràn ngập.
25 Tháng Tám 2012(Xem: 9693)
Trên bình diện quốc tế, nếu có một tổ chức nào mạnh và giàu, đem áp dụng trò ảo-thuật “short selling” đó vào một quốc gia yếu và nghèo, thì cả hệ thống kinh tế và hệ thống kỹ nghệ còn non nớt của quốc gia ấy sẽ bị “nuốt” mất hết ……….Mà tổ chức mạnh và giàu đó đã có sẵn rồi ……..Đấy là IMF & World Bank. . .* *
22 Tháng Tám 2012(Xem: 11193)
Một đồng hương đã chuyển đến cho BCH Hội ái hữu Biên Hòa California, như một lời nhắn nhủ một lòng tri ân bao anh linh đã nằm xuống cho quê hương đất nước
21 Tháng Tám 2012(Xem: 8981)
Ngày nào hàng hàng, lớp lớp những anh thư, hào kiệt như trên nhất tề vùng dậy thì bọn gian tà mãi quốc, cầu vinh cs chết không có đất chôn. Tiền của tham ô, cướp giựt của chúng hiện nay đang ùn ùn tẩu tán ra hải ngoại, Quốc dân Cách mạng Việt Nam sẽ thâu hồi lại.
20 Tháng Tám 2012(Xem: 9147)
với nhạc tiền chiến và cải lương, và nhất là những bộ phim kinh dị "kể lúc không giờ". Ký ức từ những năm tháng đó mới thực sự làm gương mặt của người đạo diễn tài ba sáng rực lên khi nói chuyện, hơn cả hai bộ phim anh tâm đắc là Ván Bài Lật Ngửa và Con Ma Nhà Họ Hứa.
19 Tháng Tám 2012(Xem: 8809)
Chiều thứ Hai 6.8.12 đầu tuần này, sau 3 giờ một chút rất nhiều người trên thế giới phải chịu đựng "bảy phút kinh hoàng". Bảy phút này bắt đầu từ 3 giờ 8 phút (giờ Đông bộ Úc). May mắn "bảy phút kinh hoàng" đã kết thúc bằng tiếng reo hò vui mừng vào 3:15 phút. Đó là lúc chiếc xe mang tên "Curiosity, Tò Mò" đáp xuống Hoả Tinh.
17 Tháng Tám 2012(Xem: 10194)
Nếu lúc đó Bạn đã có nhiều phương tiện di tãn (tốt) trước hay trong ngày 30/4/1975, chắc chắn Bạn chưa bao giờ hiễu nỗi thống khỗ , hay biết thế nào là khóc trong sự tức tưỡi cũa người dân miền Nam
16 Tháng Tám 2012(Xem: 9221)
Trong cộng đồng người Việt tại Czech có người tốt kẻ xấu, một thiểu số gây nên những tệ nạn xã hội như: nạn buôn người, trồng cần sa…v.v và vv…vì họ là những người Việt Nam không chịu từ bỏ „cái đỉnh cao trí tuệ“ để học cái hay, cái đẹp, cái chân thật mà hội nhập với thế giới văn minh tiến bộ Đó là nỗi buồn chung của chúng ta!
16 Tháng Tám 2012(Xem: 8856)
Trong lịch sử của nước Mỹ, tính đến nay chỉ có 28 người nhập cư trở thành công dân của nước này khi đã ở tuổi trên 100.và ông Trần Chất là người thứ 28 có tuổi quá “bách niên” nhập quốc tịch Mỹ trong suốt chiều dài lịch sử đất nước này.
15 Tháng Tám 2012(Xem: 9088)
Mới đây, nghệ sĩ người Nga Anna Dancheeva đã công bố một dự án đặc biệt bao gồm những bức ảnh cực độc đáo do cô sáng tạo. Dự án này có tên "365 ngày", được thực hiện từ tháng 12 năm ngoái và hiện vẫn đang tiếp tục.
14 Tháng Tám 2012(Xem: 9227)
Nhân khi Tàu cọng âm mưu cùng Việt gian cọng sản, dùng sách lược “tầm ăn dâu”, biến dất nước ta thành An nam đô hộ phủ thời hiện đại, xóa nhòa dân tộc tính.Xin gởi lại bài viết cũ có đôi lời về DÂN TỘC TÍNH VIỆT NAM.
14 Tháng Tám 2012(Xem: 8867)
Đời người, đơn giản thì vui vẻ. Nhưng người vui vẻ được mấy người. Đời người, phức tạp thì phiền não. Nhưng người phiền não thì quá nhiều.
14 Tháng Tám 2012(Xem: 12147)
Những hình ảnh Tượng Đài Mỹ Việt được xây dựng khắp nơi. Như sự tưởng nhớ đến bao anh linh đã nằm xuống cho Miền Nam Việt Nam
13 Tháng Tám 2012(Xem: 9893)
Tiếng bom xăng Thủ Thiêm kháng cự cường quyền cướp đất đã nỗ rền. Bình ắc quy điện cũng đã từng kích hỏa. Máu cũng đã đổ ít nhiều! Thủ Thiêm màu hòa nước mắt!