Thằng Đực Với Khung Trời Kỷ Niệm - LHA Con Dâu Biên Hòa

"Thằng Đực với khung trời kỷ niệm"

 **********

-Quê nội Đực ở Long Lộc-Bình Long.

-Quê ngoại ở Tân Trạch-Cù Lao Mỹ Quới.

-Thuở xưa, thời Tây còn cai trị, trai tráng trong làng, ngoài việc phải đóng thuế thân, còn bị điền lính đi Pháp đánh Đức. -Ba Đực, muốn ở lại quê nhà, gần gủi, chăm sóc cha mẹ và trông coi ruộng nương, nên đăng vào lính Mã Tà ở Biên Hòa.

-Thế là Đực được sanh ra và lớn lên thời thơ ấu trong trại lính Mã Tà.

-Trại lính nằm trong khung viên rộng lớn, chung quanh có tường và song sắt cao, phía bên phải của dinh quan chánh tham biện Tây (Tỉnh Trưởng) tỉnh Biên Hòa.

-Thời thơ ấu, thú vui của Đực là ở truồng tắm nước phông tên (fontaine), tắm mưa, nhứt là tắm sông Đồng Nai.

-Muốn xuống bờ sông, Đực phải đi qua vườn rau cải, vườn bông và chuồng nuôi chim thú của quan chánh.

-Tắm ở bờ sông không thú vị, vì không có bến, lại có nhiều đá lởm chởm. Đực thường lội lại cầu Ông Chánh, phía trước dinh mà tắm cho đã, vì hai bên có nấc thang bằng sắt bắt xuống khỏi mặt nước.

-Dinh Ông chánh có nuôi chó dữ (loại dalmatian), Đực không dám đi thẳng qua trước dinh để xuống cầu, mà phải rùng mình đi len lỏi trong vườn cải.

-Trong thú vui tắm sông cầu Ông chánh, cũng có cái cãm giác hồi hợp thích thú và mộng mơ ước thành quan chánh tham biện sau nầy, để ở dinh thự to lớn và cầu mát dưới mé sông.

-Ngày xưa, dân chúng bên ngoài đâu có được vào khung viên nầy. Đứng ở chợ cá, hoặc nhà giây thép bưu điện nhìn vào, chỉ thấy thoáng qua cầu Ông Chánh mà thôi.

-Đang sống vui thú tắm sông cầu Ông chánh thì Nhựt lại đảo chánh ngày 9 tháng ba 1945 (thường gọi ngày neuf mars).

-Sáng sớm ngày hôm ấy, Đực không còn thấy chú lính Mã Tà đứng gác ngay tại cổng vào dinh Ông chánh, cạnh trường Mỹ Nghệ Thực Hành Biên Hòa, trước centre unique (công trường Sông Phố bây giờ), mà lại là chú lính Nhựt Bổn lùn, thấy dễ sợ. Không biết chú lính bị Nhựt thủ tiêu hay bắt đi đâu mất?

-Đực theo gia đình tản cư về Bến Cá, nơi đây ba Đực có một tiệm thuốc hiệu "Ông Tiên", bán cao đơn hoàn tán, cạnh chợ, nằm ngay trên bờ rạch, chi nhánh sông Đồng Nai, phân cách Bến Cá và Tân Triều. Ban đêm, tiệm thuốc có treo đèn cháy chớp xanh đỏ, để "câu khách".

-Lúc ròng, nước sâu dưới đáy và đầy rẩy lục bình, có thể đi ngang qua được.

-Lúc nước lớn, tràn ngập lên đến gần bờ đường và lục bình trôi đi bớt, nước trong, mát.

-Thế là Đực được một phen tắm lội trở lại. Nhưng cũng chưa đả, thỉnh thoảng, Đực leo lên cầu Huyện, bắt ngang qua rạch, nối liền Bến Cá với Tân Triều, để nhảy plongeon từ trên cầu xuống rạch, cách khoảng chừng ba thước. Cũng vì mê tắm lội nầy mà nhiều phen Đực bị đòn ê đít.

-Trong thời gian ở Bến Cá, Đực theo các anh lớn, "thanh niên tiền phong", làm "thiếu nhi tiền phong", lúc nào cũng có đeo bên lưng cây dao găm (poignard) tự tạo. Khoái lắm lắm!!! Đực cũng lân la theo các chú lính Nhựt (lúc đó chắc đang làm công tác dân sự vụ?!), để được cho kẹo, bút chì, hình vẽ và tập vở...

(Các bạn đồng hương thân hửu nào có sống ở thời điểm nầy, xin liên lạc, giao lưu với Đực, gợi nhớ những kỷ niệm xa xưa cho vui, trong lúc tuổi già xế bóng nhá!!!).

-Gia đình đông con, sống ở Bến Cá không thuận tiện, ba Đực lại tiếp tục di tản về quê nội ở Long lộc-Bình long, sát bên cạnh bờ tả ngạn thượng lưu sông Đồng Nai.

-Nơi đây, hàng ngày, Đực theo các anh chị con nhà chú bác đi ra bàu "Mật Cật" tát đìa, chao cá, tép v.v.. hay dắt trâu ra đồng ăn cỏ, cho đến chiều về, xuống bến tắm trâu.

-Lại thêm một lần nữa, Đực có cơ hội tha hồ tắm lội, mặc trâu, trâu tắm, mặc Đực, Đực tắm, cho đến khi nào đã rồi, Đực mới dắt trâu về chuồng.

-Bến tắm trâu rộng rải, tha hồ bơi lội, hoặc đứng trên lưng trâu mà nhãy plongeon xuống nước...Những ngày không tắm trâu, Đực tắm ở bến nhà Ông nội, nhưng không bơi lội được, vì có rào tre đăng bao bọc, để ngăn những bó gốc mía ngâm nước không trôi dạt.

-Vào thời điểm nầy, Đực lại có dịp gặp anh Lương văn Lựu (LVL) và các "đồng chí" với anh.

-Ban ngày, các anh làm gì không biết, nhưng đêm đến, các anh hợp lại ở nhà của Ông chú Đực để đờn ca giãi trí...

Thực ra, lúc đó, Đực đâu có biết anh LVL là ai, chỉ nghe các anh chú bác gọi tên như vậy thôi. Sau nầy, hồi cư về Biên Hòa, lớn lên một chút, có dịp đến Sở Trường Tiền (Công Chánh), Đực mới gặp lại và biết anh là ai và thời điểm ấy anh đến Long Lộc làm gì...Các anh đi kháng chiến!!! Thật là một nhà biên khảo có tâm hồn và tư tưởng lớn của quê mình...

-Trong thời gian nầy, Đực cũng có gặp Huỳnh văn Nghệ (HVN). Đực không biết HVN là ai, chỉ biết thoáng qua là một người rất quan trọng, vì có cận vệ. Trong khi HVN nằm võng trong nhà của Ông chú Đực thì viên cận vệ đi canh gác ở hàng rào tre bên ngoài. Đực thường lân la với người cận vệ để được cho xem ống dòm. Có lẽ viên cận vệ nầy thấy Đực có mang dao găm bên hông, tưởng cũng là "đồng chí mén", nên thường cho Đực xem ống dòm. Từ nhà, ở sát bờ sông, nhìn ống dòm ra bàu "Mật Cật", thấy rất gần và rõ từng cây. Đực khoái chí lắm, chớ thường khi, đi ra bào "Mật Cật", phải mõi chân lắm mới tới.

-Sau nầy, lớn lên, đọc tài liệu và biên khảo, Đực mới biết quá ra: A ha! đó là tướng VC Huỳnh văn Nghệ. Gần đây, xem quyển "LỚN LÊN VỚI ĐẤT NƯỚC" của anh Vy Thanh, nhà biên khảo về thời kỳ Việt Minh và Cộng Sản, Đực mới nghiệm ra rằng, vào thời điểm ấy tướng HVN trên đường đi đến chiến khu Tân Tịch. Đực cũng nghiệm ra rằng, tại sao Tây thường đến bố ráp ở Long Lộc-Bình Long. Khi Tây vào làng, bằng tàu,theo đường sông, lên thượng nguồn sông Đồng Nai, thì ba Đực chạy ra bàu "Mật Cật" trốn. Khi họ vào bằng đường bộ, từ ngõ Cây Đào, Vỏ Xa, qua vườn cao su, thì ba Đực chạy xuống bờ sông trốn.

-Sống ở giửa hai lằn đạn, một bên là Tây bố ráp, một bên là Việt Minh bắt đi công tác..., ba Đực quyết định hồi cư về Biên Hòa, trình diện, đăng ký lại lính Mã Tà.

-Đực tiếp tục được sống lại tuổi xuân thời thơ ấu trong trại lính.

-Nhựt đầu hàng, Tây trở lại Đông Dương, nhưng không còn quan chánh tham biện tây nữa, Đực không còn sợ chó dữ, thường rông chơi trong khu vườn Ông chánh, có nhiều cây to bóng mát, cây đa cổ thụ, vườn hoa, vườn cải, chuồng chim thú..., nhứt là tự do xuống cầu mát tắm lội thả giàn.

-Qua bao cuộc đổi thay, cầu Ông chánh không được tu bổ, các thanh sắt bị rỉ sét, ván lót cái còn, cái mất, mái tôn có chỗ bị trốc bay mất, mưa dột, ván mục..., không còn đẹp

như xưa, nhưng Đực rất mừng, vì được tự do tha hồ tắm lội, leo lên thành rào sắt nhảy xuống sông, có lúc còn lấy ván rời của nền cầu làm bệ để plongeon, ôi thú vị làm sao!

-Thời thơ ấu sắp hết, thú mê tắm lội ở cầu Ông chánh, trên sông Đồng Nai cũng phai dần...

-Quê nhà chưa có trường trung học, Đực phải đi Saigon học tiếp.

-Qua những thăng trầm của thời cuộc, tản cư, di chuyển, chăn trâu, câu cá, tắm lội, hồi cư...thất học nhiều thời gian.

-Đực thích thiên nhiên hơn ham học. Thú đam mê nào cũng có cái giá. Thích nằm nhà đọc sách, viết văn thì không hưởng được hương đồng gió nội...

-Đực học kém, đi Saigon, Đực phải rán sức học nhảy lớp để bù lại những giai đoạn đã mất, kẻo:

"...ta hỏng Tú Tài, ta hụt tình yêu,

 thi hỏng mất rồi, ta đợi ngày đi..."

(Thơ Nguyễn Tất Nhiên)

-Chinh chiến điêu linh, xa gia đình, xa quê hương, xứ sở, Đực thương nhớ lắm thời thơ ấu tắm sông Đồng Nai, nơi cầu Ông chánh, nhưng không có dịp về thăm.

-Cách nay đúng nửa thế kỷ, một dịp hy hữu, Đực có về thăm quê hương, xứ sở, ghé lại cầu Ông chánh, chụp cho các con một tấm hình, để kỷ niệm thời thơ ấu của ba, ở tuổi các con, ba đã say mê hưởng thú hồn nhiên tại nơi đây.

-Ngày nay, mỗi khi lên mạng, vào trang www.aihuubienhoa.com

nhìn thấy logo của hội có hình cầu Ông chánh, ký ức xưa lại hiện ra, Đực thương nhớ làm sao ấy!

(click vào đây để thấy logo)

-Theo Trần Trung Đạo:

"...Ví mà tôi đổi thời gian được,

Đổi cả thiên thu tiếng mẹ cười..."

-Theo Đực:

Ví mà tôi đổi thời gian được,

Đổi cả thiên thu "thằng Đực" nầy.

để mãi mãi Đực còn hồn nhiên với thời thơ ấu, bên cầu Ông chánh, trên bến sông Đồng Nai, của xứ bưởi Biên Hòa, với địa linh nhân kiệt...

LHA

Con dâu Biên Hòa

(Viết theo lời kể của chồng tôi)

 *******

Về lại Cầu Mát Biên Hòa

Công viên đẹp ngày xưa mình đã hẹn
Cầu Mát nầy anh mòn mỏi đợi em
Hàng dừa cũ chờ em bao thương nhớ
Nỗi hoài mong thắp lửa phố lên đèn

Em còn nhớ bó hoa anh mang tới
Yêu nhau rồi mơ chắp cánh chơi vơi
Đôi ta cùng sánh bước có chung đôi
Xóm nghèo ấy rực tình đêm trăng sáng

Cây Chàm cũ trong những ngày mưa nắng
Vẫn chờ anh hai buổi bước ngang qua
Tiếng chim vui lảnh lót, dáng mượt mà
Đêm thương nhớ gối đầu xanh giấc mộng

Thời áo trắng, anh chờ em trước cổng
Thơ tình anh viết vội lén đưa mau
Có ngờ đâu mùa ly loạn xa nhau
Trùng dương khóc sóng đôi bờ dang dở

Vế Cầu Mát nghe sóng tình than thở
Dòng sông buồn còn in bóng đôi ta
Giăng làn mưa sũng ướt lệ chan hòa
Người yêu cũ với tình đầu ngây dại...

VÕ THỊ TUYẾT