TÀI DANH BIÊN HÒA VỚI TUYỆT TÌNH CA - Nguyễn Hữu Hạnh

             Là người miền Nam nhất là dân Biên Hòa, dù có ưa chuộng cải lương hay không? chắc hẵn chúng ta cũng có lần nghe đến “ Tuyệt Tình Ca” hay “Người đối diện lương  tâm”, tên một tựa tuồng cải lương  nổi tiếng trên sân khấu Dạ Lý Hương trước năm 1975. Ngày nay qua gần 40 năm, khách mộ điệu cải lương vẫn còn thích nghe và hát lại, đồng thương cảm với các vai diễn trong tuồng đầy nước mắt trong hoàn cảnh của đất nước, nhớ đến nhân vật  Lê thị Trường An, một  ông cò quận 9, nhưng người Biên Hòa không ít trong chúng ta, biết được một trong 2 soạn giả tài danh đã nặn tim nạo óc, để lại cho sân khấu cãi lương một tác phẩm giá trị nghệ thuật, lại là một người con của đất Biên Hòa thân yêu cùa chúng ta: Soạn giả Ngọc Điệp.

         Những năm cuối thập niên 60, vỡ tuống Tuyệt Tình Ca trên sân khấu Dạ Lý Hương đã làm chấn động giới hăm mộ cải lương, giới bình dân cũng như trí thức, luôn cã sự bàn tán trong sinh hoạt chính trị thời bấy giờ. Với ông cò Hương từng là thầy giáo dạy ở Vĩnh Long có  phải chăng là ông phó Tỗng Thống Trần Văn Hương hay một nhân vật chính trị miền nam nào khác. Với những địa danh gần gũi như Long Hồ và Trường An, pha lẫn những tình tiết hầu như có thật, đã khiến những người mộ điệu của tỉnh Vĩnh Long vẫn nghĩ một trong 2 người viết ra vỡ tuồng phải là người Vĩnh Long. Nhưng “ Tuyệt Tình Ca” được dàn dựng bỡi 2 soạn giã tài danh Hoa Phượng và Ngọc Điệp, soạn giã Hoa Phượng người quê Núi Sập Châu Đốc, còn Ngọc Điệp sinh trưởng từ Bình Đa Biên Hoà, sau gia đình chuyển lên Vĩnh Thị, Phước Lư(hãng dầu), nơi đây cũng có ông cò Hương vang tiếng một thời, gia đình của soạn giả Ngọc Điệp có một thời thân thiết, do đó nhân vật ông cò quận 9, không biết là ông Phó Tỗng Thống Trần văn Hương  hay là ông cò Hương của Vĩnh Thị Biên Hoà? Và câu trả lời vẫn không có vì cả hai Hoa Phượng và Ngọc Điệp không còn nữa.

           Soạn giả Ngọc Điệp trước khi bước qua địa hạt sân khấu, với bút hiệu Phương Linh cộng tác cho các tờ báo hằng ngày tại Sài gòn, từ nhà báo bước qua sân khấu cãi lương được sự dìu dắt và chỉ dẫn bởi cố nghệ sĩ Ba Vân và soạn giả Kiên Giang Hà Huy Hà với bút hiệu Hoài Điệp và Ngọc Điệp sau nầy. Những vỡ tuồng của ông viết được biết đến như” Hoa nở cuối mùa” trên sân khấu Út Bạch Lan Thành Được, “Giấc mơ không đến hai lần” trên sân khấu Kim Chưởng, “Gió Giao Mùa” “Nhạn về xóm Liễu” trên sân khấu Kim Chung . Thời vàng son của ông là thời gian làm soạn giả thường trực cả hai đại ban Dạ Lý Hương và Kim Chung cùng viết với Hoa Phượng vỡ “Tuyệt Tình Ca”, ông còn đi xa hơn với những tác phẩm đến nay vẫn còn nhắc nhớ như “Lấy chồng xứ lạ”, “ Gái điếm vợ hiền “ , “Lan Huệ sầu ai”, “ Nợ tình” , “ Tuyệt Tình Ca 3” tức “ Ngọn cỏ gió đùa” trên sân khấu Tân Hoa Lan. Đầu thập niên 70 ông đã đoạt giải Văn học nghệ thuật của Tỗng Thống Thiệu với tác phẩm “Thân Gái Dậm Trường “được chuyển thành phim “Phận má hồng”. Soạn giả Ngọc Điệp với biệt danh là”tư cao” vẫn còn để lại nhiều dấu ấn tình cảm của người con xứ bưởi trong lòng đa số những nghệ sĩ cãi lương nỗi tiếng đương thời, cũng như những tác phẫm của ông ngày nay vẫn còn nhắc nhớ trong giới hâm mộ cãi lương.Trong video “Giã từ thế kỹ” của Thúy Nga, trích đoạn Tuyệt Tình Ca được trình diễn bởi 2 nghệ sĩ gạo cội Thành Được và Phượng Liên vẫn còn lấy nhiều nước mắt của khán giả mộ điệu khắp nơi và làm sống lại bộ môn cải lương ở hải ngoại, chỉ rất tiếc là ông MC Nguyễn Ngọc Ngạn không giới thiệu đúng tên soạn giã, luôn cả hai nghệ sĩ trình diễn, từng một thời gắn liền với tên tuổi soạn giã Ngọc Điệp cũng không một lời đính chánh. Cũng may là còn nhà văn Ngành Mai và các nghệ sĩ trẻ của đoàn Thái Dương ở hải ngoại vẫn còn nhắc nhớ bằng sự trang trọng đến soạn giã Ngọc Điệp với từng sáng tác cũa ông. Mới đây trong cuộc phỏng vấn của đài RFA với nữ nghệ sĩ Bích Phượng(còn ở trong nước) ái nữ của đệ nhất danh ca Út Trà Ôn, cô có nhắc đến vai của cha cô ông cò quận 9 và tuống “Tuyệt Tình Ca”,  cô có thắc mắc rằng vở tuống rất hay, khán giả vẫn còn nhắc nhớ nhưng không biết tại sao chính quyền hiện tại nhất là Sỡ Thông Tin Văn hóa không cho phép diễn lại. Cô có biết đâu rằng chỉ vì  cái tên Ngọc Điệp, gắn liền với tội danh văn nghệ sĩ đồi trụy và phản động của chế độ mới. 

                              “ Gió cay nghiệt mãi đùa lên ngọn cỏ

                              Cung oán gieo sầu khúc Tuyệt tình ca”

Nếu thời vàng son của soạn giã Ngọc Điệp từng ấp ủ, che chở cho bạn bè và đàn em trước cơn bão táp mưa sa, thì trước cuộc đổi đời ông bị vùi dập trong mưa sa bão táp bởi đàn em và bè bạn. Sau 30/4/75 tuồng hát của ông bị cấm, ông rời bỏ Sài Gòn trở về Bình Đa Biên hòa tá túc với người chị ruột một thời gian, rồi bị bắt biệt giam nhiều năm tại trung tâm cãi huấn Biên hòa cũ, sau chuyển ra B 5 được thả sau 5 năm nằm ấp. Dù với thân xác bệnh hoạn và ốm đói, ông vẩn tiếp tục sáng tác để làm kế sinh nhai, khai tử  tên Ngọc Điệp bằng cách bán rẻ sáng tác cùa mình. Những vỡ tuồng của ông như “Lan Huệ sầu ai”, “Nhạn về xóm Liễu” được diễn với tên soạn giã là Mộc Linh thay vì Ngọc Điệp.Những  tấm lòng còn đến với ông trong những tháng ngày lao đao là nghệ sĩ Bạch Tuyết, nghệ sĩ Minh Phụng và soạn giã Hoài Nhân Nhưng cơn mưa rào không cứu được nắng hạn, ông kéo dài sự sống trong cô đơn và bệnh hoạn. Nếu những tác phẩm của ông đã lấy nhiều nước mắt của khán thính giã hâm mộ cãi lương, thì cuộc đời đổi thay đã khiến ông cạn giòng nước mắt. Soạn giã Ngọc Điệp sinh ra từ Bình Đa Vĩnh Cữu 1932, ngày cuối đời ông cũng trở về với Vĩnh Cữu Bình Đa. Ông mất đi vào năm 1990. 

Một chủ thuyết,một chế độ sẽ không sống mãi với thời gian. Nhưng một tác phẩm nổi tiếng sẽ được trân quý và lưu truyền qua nhiều thế hệ. Nay mai đây, những nhà nghiên cứu về văn học nghệ thuật nước nhà, nhất là thời hoàng kim của sân khấu cải lương trước 1975, nếu còn được nhắc nhớ những người có công đóng góp vào nghệ thuật sân khấu, thì tên của soạn giả Ngọc Điệp ( người của Biên Hòa) sẽ được nhắc đến.

Người viết bài nầy không có cao vọng đưa tên ông vào văn học sữ , chỉ biết đốt nén hương lòng nhân ngày giỗ của ông. Đồng hương Biên Hòa và thân hữu đã biết Bình Nguyên Lộc  với tác phẩm “Đò Dọc” , Nguyễn Tất Nhiên trong tập thơ “ Thiên Tai”, Lê Hựu Hà với dòng nhạc “ Tôi Muốn”, chúng ta còn dịp biệt thêm một  tài danh Biên Hòa, trên sân khấu cải lương: Soạn Giả Ngọc Điệp với “ Tuyệt Tình Ca”

Soạn giả Ngọc Điệp, tên thật là Nguyễn Hữu Được sinh năm 1932( Nhâm Thân) tại Vĩnh Cửu Bình Đa Biên Hòa ( trước năm 1954 vùng đất từ Tam Hiệp kéo dài vô Bình Đa có tên là Vĩnh Cửu- Bình Đa). Mất vào ngày thứ Năm 07 tháng 6 năm 1990,nhằm ngày rầm tháng 5, Canh Ngọ  tại Bình Đa Biên Hòa.

Thân sinh là một công chức chính phủ thời bấy giờ. Mẹ là bà Bảy Ất một đông y chuyên trị bệnh đàn bà nổi tiếng từ những năm 1960- 1970 tại Hảng Dầu (Phước Lư) Biên Hòa. Cháu gọi ông Biện Tình( một võ sư nổi tiếng một thời) bằng cậu. Gia đình có 3 chị em, hiện còn người chị cả ở Bình Đa ( nơi ông yên nghỉ) và một người em gái vẫn còn sống tại căn nhà cũ tại Hảng Dầu.

Thuở nhỏ học trường Vĩnh Cửu ( tức Tam Hiệp bây giờ) rồi lên Biên Hòa bạn học cùng thời với ông Đỗ Cao Thanh, lớn lên cùng người chị tham gia kháng chiến chống Pháp trong đội “ Thanh Niên Tiền Phong”.  Bước chân ông đã qua các vùng Tiền Giang và các tỉnh miền Đông. Trước năm 1963, ông làm việc cho Ty Thông Tin Thủ Dầu Một, bị quản thúc một thời gian tại Sài Gòn (dành cho những người tham gia kháng chiến trở về), sau đó viết văn làm báo  và tham gia sân khấu cải lương. Đến năm 1976 ông bị bắt biệt giam hơn 5 năm tại Biên Hòa.

Hiện thời được biết ông có hai người con trai định cư ở Đan Mạch và những người con còn lại đang sống tại cư xá Kiến Thiết Thủ Đức. Thời kỳ vàng son là soạn giả thường trực cả hai đoàn hát lớn Dạ Lý Hương và Kim Chung. Nhận giải Văn Học Nghệ Thuật của Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu năm 1971 với tác phẩm “ Thân Gái Dậm Trường”. Tổng Thư Ký Hội Ái Hữu Nghệ Sĩ đến năm 1975, là người có công đầu và đóng góp nhiều công sức thành lập, duy trì  và phát triển chùa và nghĩa trang Nghệ sĩ Gò Vấp trước năm 1975.

NGUYỄN HỮU HẠNH

(BIÊN HÒA TUYỂN TẬP TEXAS)