ĐỜI SỐNG MỸ QUANH TÔI - PHƯƠNG ĐIỀN NGUYÊN

Đời sống Mỹ quanh tôi

phương điền nguyên

Anh chị Năm thân mến,

kỳ này tôi nói chuyện tào lao đọc chơi.

Nhớ thuở người tỵ nạn mới qua chừng đôi năm trên đất Mỹ, khoảng những thập niên ‘90s của thế kỷ XX. Cái gì cũng mới lạ. Điều nào cũng khó biết! Chết rồi ông Địa ơi! Nên chánh quyền thành phố khuyến khích đi học ESL để dễ hội nhập vào đời sống/đi làm. Mà có sự hiểu biết căn bản – cũng bằng em nhỏ cỡ 16 tuổi người bản xứ thì càng tốt cho mình.

Mà anh chị Năm nè…

Cũng tại nước “Tây Hoa” nầy, đi đâu thì đi… Từ free way cho tận “hóc bà tó” đâu đâu cũng thấy bán fried chicken. Nên “ma gà cồ” dễ quện vô hồn người mới nhập cư thích “gáy cương!” Chớ người bản xứ sống cả đời trên xứ này nên họ cũng “gáy” có cơ sở/bài bản, tinh vi hơn nhiều. Hay vì cái “self-esteem” mà người Mỹ dạy cho dân tỵ nạn biết sắp hết welfare để nhanh nhanh đi “work-for-food…” nên “lòng-tự-trọng” nói ở trên mới “bốc tự ái lên mặt” để mình dễ xắn tay áo “lên gân” tinh thần ít nhiều với anh/em để đi làm bất cứ nguyện gì. Cũng được đi!

Đó là những việc chung chung, rất đổi thường tình thường gặp mọi nơi trên xứ “tự do phát ngôn” không phải đóng thuế. Hay cũng vì chưa bỏ được cơm + nước mắm mà đôi khi phải ăn bánh mì + hot dog + cheese… thành ra trong người có hai thứ “văn hóa Đông-Tây” lẫn lộn, cứ… “up side down” nhau. Vì đời sống Tây Hoa thì…

-Lịch sự: cứ “vo tròn…” Ai sao ta vậy. Có nghĩa mình chia sẻ những ý thật tổng quát kiểu thường tình, hơi “huề vốn” ai ai cũng chấp nhận được thì OK. Đừng lậm sâu vào chi tiết bàn cãi rồi “hớ hênh” làm người đối diện “chù-vù mặt…” nói (sau lưng) rằng ta bất lịch sự/không có cắp sách đến trường… hoặc cho ta là người không ở thành phố… mới từ bưng biền lò dò ra! Mà câu “xin lỗi/cám ơn” luôn nở trên môi.

-Đời Tư: Là một sự cấm kỵ như điều thiêng liêng cá nhân. Không ai được chõ miệng vào có ý kiến, hoặc phê phán, cốt phô cái thành kiến đã phục sẵn trong đầu. Dù ý kiến đó không cùng một hoàn cảnh, như kiểu ba anh mù “xem” voi bằng cách “rờ.” Người thứ nhất xem cái vòi nói voi giống “con đỉa,” hgười thứ nhì xem chân nói voi giống “cột nhà,” người thứ ba xem tai nói voi giống “cái quạt.” Nên dễ bị đưa ra toà vì không có bằng counselor mà lanh chanh, làm cho họ bị thương tổn tinh thần. Tuy nhiên các “public figures” thì bạn mở TV mùa tranh cử ra tha hồ xem thiên hạ “bôi tro trét… nghẹ” lên mặt nhau thật đã đời… Vì dân chúng cần biết các “tật xấu/tốt” của các đấng có gương mặt công cộng này để bầu. Đó là luật chơi “không mập mờ tranh tối/tranh sáng” của Tây Hoa như bên nhà.

- Đời Sống: Dân tỵ nạn nếu ghét ai trong cộng đồng thì cứ truyền miệng/rỉ tai/nói nhỏ để đả kích là thượng sách. Nói oang oang không căn cứ dễ bị thưa. Có 3,000 Luật sư (nói riêng tại GA) khoái những việc ân oán này lắm! Hoặc tiêu cực hơn thì “trùm mền” ở nhà không thèm sinh hoạt chung. Cùng lắm là dọn nhà đến một chỗ “mũi cao mắt xanh lơ” (an toàn) là khỏe người. Rồi đêm đêm lảm nhảm bài hát “Đời tôi cô đơn...” (thét cũng quen).

-Mua sắm tại các siêu thị đôi khi cũng không khoái. Mà cái sale hôm nay nếu cố ý so sánh tháng rồi thì cũng… y chang. Mình cứ tưởng kiếm được “món bỡ,” vừa ý lại rẻ, vì trong giấy tính tiền mình lời $$.00. Ai ngờ có người quen nói, nó cũng bằng giá đã ghi trước đó cả tháng, hoặc loại đồ “giạt ra” XXL. Nên lắm lúc bước vào siêu thị nào đó thì tui lại cà-giựt – chân tới, chân lui. Có người tưởng tui có tật đi chàng hảng.

-Giải Trí: thì cũng có những chương trình quá “lá cải” để cho đám “linh tinh” ham chường mặt tranh cãi ỳ-xèo cho đời biết trên TV. Tuy nhiên hay thì cũng có như “Family Feud” để thử trí trả lời nhanh (câu đúng đã có trên bảng). Phong phú hơn thì có “Dog eat Dog” (thi ăn sâu bọ). “Fear & Factor” (thi lòng can đảm và sự nhanh trí). “Junkyard War” (ráp những thứ ‘phế thải’ lại cho ‘chiến đấu’ hơn…) mà người xem, phục những đầu óc lập chương trình quá thông minh.

-Ăn Uống thì như một bức thư kỳ nào tui có nói “fast food, Coke, nhạc Rock/Rap, quần Jean, áo Pull, T- shirt…” tượng trưng “văn hóa ăn/mặc” đúng điệu Tây Hoa. Mặc thì cứ ra vẻ “te tua/mang chài mang lưới” không sợ ai chê mình nghèo. Đó là loại thời trang ‘bụi’ (fad). Màu sắc không cần hài hòa, phải là loại ‘chà lết quết xảm’ mới đúng điệu ‘bà cả đọi Tây Hoa’. Mà đã là bụi thì nó cũng cảnh cáo trước hiện tượng kinh tế suy thoái của đất nước. Vì thế cho nên, bên Calif. có chàng thành lập một chỗ để “tập cho người ‘đàng hoàng’ muốn có cảm giác homeless như thế nào”’ thì ‘huấn luyện viên homeless’ sẽ tập cho học viên thuần thục “cử chỉ/điệu bộ… no money.” Chỉ trả công $2,000 thôi. (Nếu có “cơ may” trở thành homeless thật thì không được đòi lại tiền. Câu này tui phịa). Cũng dính dáng đến ‘bụi’, lối “tự vẽ ‘xuất thần’ bất ngờ lên quần” lúc lão tui bước ra restroom Waffle House có một ‘vệt nước sậm chạy dài từ thắt lưng xuống’ làm mọi người… chưng hững. Có kẻ lầm bầm “khứa tự vẽ bức ‘thủy mạc’ rất sống động hết chỗ… chê!”

-Xã Hội: Nếu có những thảm kịch nào xảy ra thì cũng do người dân gây cho nhau… như con sóng thần hất tung cuộc sống thanh bình của cộng đồng. Chánh phủ chỉ có cách an ủi/hứa tìm biện pháp an toàn/truy tìm thủ phạm... [Chớ không như các nước độc tài toàn trị bị công an nhà nước “đạp mặt” người biểu tình… kể cả lòng “yêu nước” cũng bị nhốt luôn!] Và những ‘cơn thịnh nộ’ đó tại nước Mỹ góp phần thống kê để tìm biện pháp cho an toàn. Rồi đúng ngày kỷ niệm, truyền thông có nhiệm vụ ‘làm sống lại sự bể dâu’ đó để dân chúng nhớ những hình ảnh bi thương đã xảy ra một thời!

-Vi Phạm: Có lẽ ai cũng sợ nhất! Một trưa thứ Bảy, anh contractor đi sửa máy lạnh cho nhà thờ. Hết chỗ đậu! Anh ‘liều mạng’ đậu chỗ handicap. (Anh những tưởng là cảnh sát không thèm chui vào chỗ kẹt cứng này làm chi). Nhưng, bà Mỹ thấy gai mắt liền gọi cảnh sát. Cảnh sát đến kêu xe tow. Ra mất xe. Anh đành kêu taxi về nhà (để hỏi ‘cảnh sát’ cho ra lẽ). Đến Chúa nhật, anh nhắp nhổm liên hệ cơ quan thì chưa làm. Qua thứ Hai. Người cảnh sát bắt xe đã xuống ca. Cô thư ký hẹn chiều sẽ có người giải quyết. Đến chiều, cô thư ký hỏi giấy chủ quyền! Anh lại kêu taxi về bãi tow xe mở cốp lấy title. Đến bót, hết giờ làm! Anh gọi taxi về để chờ sáng thứ Ba đi đóng phạt! Tuy vậy, sáng thứ Ba cũng chưa lấy xe ra được, vì anh còn thiếu một penny.

-Computer: Trong thời kỳ máy điện toán cá nhân “lên hương” ào ào, anh/chị đến tiệm sửa thì thấy giá tiền công cũng “tùy theo thái độ của mình” như:

Tiền công bình thường: $24.59/giờ

Nếu bạn chờ (để lấy gắp): $30.99/giờ

Nếu bạn nhìn cách sửa (học lóm): $35.50/giờ

Nếu bạn giúp (cho dễ thuộc): $55.99/giờ

Nếu bạn tự sửa (tại tiệm): $70.99/giờ

Nếu bạn cười (ruồi khi dễ): $75,99/giờ.

Đó là “đời sống Hoa Kỳ” quanh tui đó anh chị Năm ui…!

Tóm lại, Hoa Kỳ có khoảng 320 triệu dân, coi như nồi “Cháo Gà” mà vẫn còn nhiều điều tích cực. Con tàu “Hoa Tháng 5” (May Flower) đến Tân Thế Giới 1620 lần đầu. Có 102 khách và thủy thủ. Vỏn vẹn chỉ còn 53 người sống sót - trở thành biểu tượng của cuộc định cư trên miền Đất Hứa. Năm 1621 họ được mùa và tạ lễ “ThanksGiving” trên đất mới. Hơn trăm năm sau, Mỹ được hình thành với 13 tiểu bang đầu tiên liên hiệp ở miền Đông. Cuộc chiến giữa Anh và Pháp giành đất trong 7 năm sau đó - cuối cùng Anh thắng nên đánh thuế nặng các nhà sản xuất và chủ đồn điền ở Hoa Kỳ.

Tướng Washington lãnh đạo chiến tranh cách mạng 1775 - để nước Tây Hoa tuyên bố độc lập 1776. Bản “Tuyên Ngôn Độc Lập” do tổng thống Thomas Jefferson soạn lúc 33 tuổi ở Virginia là một áng văn tuyệt tác. Và từ những năm 1782-1787, hiến pháp Dân Chủ ra đời (chỉ có 13 bang) đầu tiên. Sau cùng, cờ Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ có 50 sao.

Đến nay, Mỹ lập quốc đã hơn 2 thế kỷ. Hiến pháp Hoa Kỳ được soạn thảo ở Philadelphia với hàng trăm Mục sư/Giáo sĩ cầu nguyện “xin Chúa hướng dẫn.” Và họ dựa vào một số “Điều” trong Thánh Kinh để thành lập “the United States of America.” Nên quốc gia trẻ này có câu châm ngôn “In God We Trust” làm nguyên tắc lãnh đạo. Trong cùng quan niệm như thế, Hoa Kỳ thiện cảm với nước nào có tôn giáo để làm chỗ dựa tinh thần cho Chân-Thiện-Mỹ vươn lên.

Tuy rằng… Tây Hoa sanh sau lại thịnh vượng hơn để gánh vác việc thế giới một cách…cô đơn! Theo nhà báo Nguyễn Xuân Nghĩa, phim cowboy “High Noon” chiếu cảnh không khí nghẹt thở của một thị trấn nhỏ ở Kansas lúc một tay “anh chị” được thả lầm. Hắn nhất quyết đi thanh toán vị cảnh sát trưởng đã bắt hắn. Sắp gác kiếm, nhưng vị marshall đành phải đơn thương độc mã ở lại đối diện với bọn cường đạo sẽ vào thị trấn lúc “mặt trời đứng bóng.” Trong khi dân chúng trốn. Kể cả các phụ tá!

Cũng như tổng tống Mỹ - bên cạnh có bao cố vấn… vẫn một thân một mình xông vào thế giới nhiễu nhương để giải quyết các nan đề. Theo giáo sư Manfred Weidhorn thuộc đại học NY, Tổng thống TT Dwight Eisenhower xem phim 3 lần; TT Bill Clinton coi chừng 20 lần. Và ông giới thiệu tác phẩm đó cho ông Bush (con) xem 43 lần. Thủ tướng Nhật Junichiro Koizumi cũng thích xem. Và…

Anh chị Năm thân mến, về

-Nhân Quyền: Như đã nói Tây Hoa là một nồi “Chicken Soup/Melting Pot” bự chảng. Trong đó, gân/gan gà/cà rốt/rau răm bóp gỏi… hay bỏ chung ít lát gừng ăn cho dễ tiêu mà… nồi cháo vẫn có vị riêng! Nó hài hòa theo khẩu vị ẩm thực của người thích cháo. Hương vị đó tượng trưng đặc biệt theo sắc thái từng bang. Cũng tùy hoàn cảnh, địa phương, và thời gian. Hay công lao bao lâu của mỗi di dân. Nếu không kể dân da đỏ bị diệt lúc đầu, rồi cuối cùng cũng vào những khu “reservations” cho ưu tiên hơn. Thì sự “từ chối” của một người đàn bà Mỹ gốc Phi Châu (African American) năm 1955 không chịu nhường chỗ ra ngồi phía sau xe buýt, (dành cho người da đen)…để có Mục sư Martin Luther King Jr. đầy huyền thoại, kêu gọi sự công bằng cho người da đen với câu “I have a dream…” để ngày nay Tây Hoa bắt đầu dân chủ thật công bằng như bài hát “Black&White” của Micheal Jacson. Vì thế cho nên về…

-Chánh Trị: Tờ TIME 4/14/2008, nhà báo Joe Klein trong mục “In the Arena” (Đấu trường) nói về Tổng thống Mỹ da màu Obama [trích đoạn] như sau: “…Tôi (Joe Klein) chú ý câu trả lời của Obama cho một bạn trẻ là làm sao để đất nước kết hợp lại sau cuộc khủng bố 911…” thì Obama than van “…Lòng ái quốc và niềm kiêu hãnh trong nước ta thấp, rất nguy hiểm. Vì thiếu niềm tin về các vị dân cử của chúng ta…!” Obama dùng câu này, người ta hiểu là ông ám chỉ TT George W. Bush. Obama tiếp: “…Nhưng mà, chúng tôi là người Mỹ. Đây là đất nước vĩ đại trên hành tinh này. Chúng tôi sẽ vươn lên theo cơ hội…” Đó là lòng tự tin của nước Mỹ để minh chứng sự dẫn đầu dân chủ với thế giới. Chỉ có Hoa Kỳ mới có thể dùng “sản phẩm của Kenya hòa hạt giống Kansas để ra Obama đi tìm ghế tổng thống…!”

Trong khi đó, Chủ tịch Tàu Đặng tiểu Bình ví von “Mèo trắng mèo đen nào bắt được chuột thì cũng hẫu lớ!” Take a deep breath bạn tôi! “Ngài nói mẽ” cho khoái miệng, chớ ngoài người Hán (gian) ra, thì Tàu (lạ) nào đâu… thì tổ tiên ngài không dùng ai hết! Tàu “yêu/thích sự kỳ thị trước thời ‘Đông Chu Liệt Quốc’ (nói gì ngài là hậu duệ).” Chỉ có Hoa Kỳ nêu cao sự cởi mở/bao dung/độ lượng với lòng hào sảng mới có Tổng thống Obama được bầu 2 nhiệm kỳ như hiện nay.

Và nếu anh chị Năm bỏ sau lưng mọi thứ linh tinh này thì…

Những lúc “Tây tiến,” dân Nhật, Trung Hoa làm đường rầy xe lửa lúc Hoa Kỳ mới mở mang. Bao gian truân của người tiền phong ngả xuống cho một đất nước vĩ đại vươn lên. Thì hình như, chớ chưa phải là sau cùng đến phiên chúng ta. Những cuộc di tản lớn của các thập niên ‘75s… Tiếp đến thuyền nhân (boat people) từ năm 1977 đến ‘90s - rồi HO, ODP… mà di dân tỵ nạn Việt, có người “mang theo quê hương trong hồn,” và cũng có người “bỏ lại sau lưng” (như không còn muốn nhớ). Vì thế cho nên, chúng ta không thể khác với bao người di cư tìm tự do trước… Chúng ta vẫn có trách nhiệm xây dựng nước Mỹ - như trong bài “Di Dân Việt & Lễ Độc Lập Hoa Kỳ” Giao Chỉ viết: “…Đợt người Việt đầu tiên ở Mỹ sẽ là những cây tràm, cây đước giữ chặt đất cho một cộng đồng tương lai phát triển. Con cháu chúng ta sẽ nhớ ơn ông cha đã đến đất nước này, và cũng không hỗ thẹn về những đóng góp của chúng ta trong những giai đoạn đầu tiên…” Thật vậy!

Tui cũng tiếp luôn “Biết đâu những họ Lý/Trần/Lê/Nguyễn/Hùynh/Võ…sẽ là những Presidential Candidates of America tương lai thì sao?” Cho nên mới gần đây, cộng đồng VN ở Calif đủ mạnh đã đề nghị chính quyền Hoa Kỳ bác bỏ “diễn tiến hòa bình” ngược (về Mỹ) của CSVN: không “kết nghĩa chị em” với thành phố Nha Trang… Sướng chưa!

Nhìn lại viễn tượng ấy, cũng xin bạn công tâm một chút. Nếu biết giúp đỡ bà con ở ViệtNam số tiền lớn (mà năm nào nhà nước CSVN không nhận được khoảng 11 tỉ dollars trời ơi “từ trên trời rơi xuống.”) Thì các hội đoàn Non-Profit Organizations như Disabled American Veterans, Alzheimer/Cancer Research… bạn cũng nên mở lòng giúp họ một ít trong khả năng để họ an ủi những người đã chiến đấu, giờ bị thương/tật. Hoặc họ dùng tiền hiến đó để truy tìm các bịnh quái ác. Khi thành công sẽ rất lợi cho thế giới. Sự cống hiến của bạn sẽ âm thầm kiêu hãnh như những cây dogwoods lặng lẻ ra hoa đỏ/trắng theo tháng 5. Trong khi đó thì tâm hồn bạn cũng “thăng hoa” đem muôn vẻ hạnh phước lại cho thế gian.

Mến chào anh chị,

[Chicken for the Soup 4/27/2014]

pđn